'Taaiere dijken beperken schade bij overstroming'

Dijken beschermen Nederland al eeuwenlang tegen de grillen van de zee, de rivieren en de meren. Maar de stijgende zeespiegel en extreme weersomstandigheden, zoals de hevige regenval van de laatste weken, zorgen ervoor dat de huidige aanpak op termijn niet langer toereikend is. 

Op dit moment wordt de dijk ontworpen op een bepaald veiligheidsniveau wat ze moeten kunnen houden, om het water te keren. Er wordt hierin rekening gehouden met een kans op overstroming. Maar de wijze waarop de dijk bezwijkt en hoe snel dat gaat wordt nu nog niet meegenomen in de ontwerpen. Daar zouden we in Nederland wel rekening mee moeten houden. Dat kan door het gebied achter de dijk anders in te richten, maar het kan nog beter door de dijken taaier te maken.

In plaats van te focussen op maximale hoogte, moeten we dijken ontwerpen die op een gecontroleerde manier kunnen bezwijken. Een deel van de huidige dijken zal naar verwachting ‘bros’ reageren als ze worden onderworpen aan zwaardere belastingen dan waar ze op ontworpen zijn. Dat leidt tot een vloedgolf met desastreuze gevolgen. Dat betekent niet dat die dijken nu onveilig zijn, maar door ze ‘taai’ te ontwerpen kunnen de nieuwe dijkontwerpen mogelijk ook bij veel hogere waterstanden de veiligheid van de achterliggende gebieden waarborgen.

Taaie dijken breken geleidelijker, waardoor de impact minder groot is – er stroom immers veel minder water de polder in. In geval van overstroming geeft een taaie dijk meer tijd om te evacueren en schade te beperken. Taaie dijken vereisen wellicht een hogere initiële investering, maar ze gaan doorgaans langer mee en verlagen de onderhoudskosten op de lange termijn.

Hoe kunnen we taaie dijken realiseren? Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door het gebruik van klei. Klei is van nature erosiebestendig en zorgt ervoor dat de dijk langzaam bezwijkt. Ook kun je damwanden strategisch in de dijk plaatsen, bijvoorbeeld wat hoger, om deze te stabiliseren en te voorkomen dat deze ineens instort. Verder kan de vorm van de dijk worden geoptimaliseerd om de erosiebestendigheid te verhogen.

Dit alles kan bovendien op duurzame wijze, door dijken te integreren in de natuurlijke omgeving, door ze te combineren met natuurzones.

Deze nieuwe ontwerpfilosofie vereist nauwe samenwerking tussen experts uit diverse disciplines, van waterbouwkundigen tot ecologen. De overheid speelt hierbij een cruciale rol door te investeren in onderzoek en innovatie, en door regelgeving te creëren die stimuleert tot innovatieve dijkontwerpen.