Oproep VvAA aan informateurs: Personeelstekort in de zorg hoeft er niet te zijn

VvAA doet een oproep in een eerder deze week verstuurde brief aan de informateurs om in gesprek te gaan over het grote personeelstekort in de zorg. Met het oog op de formatie van een nieuw kabinet liggen de vraagstukken in de zorg ook weer op tafel. VvAA denkt dat het grote personeelstekort in de zorg er niet hoeft te zijn wanneer bestaand zorgpersoneel beter benut én behouden wordt.   

Het beter benutten en behouden van zorgprofessionals kent vele facetten, die bovendien onderling met elkaar verbonden zijn. Onze drie belangrijkste adviezen hierin zijn:  

1. Verhoog het werkplezier van zorgprofessionals 

2. Pak de grote administratie- en regeldruk in de zorg aan 

3. Herstel de vertrouwensrelatie tussen zorgprofessionals en zorgverzekeraars 

1. Verhoog het werkplezier van zorgprofessionals 

De belangrijkste doelstelling van onze beweging ‘ZininZorg’ is om het werkplezier van de zorgprofessional te vergroten. Verhogen van het werkplezier is essentieel om zorgpersoneel te behouden en daarmee het personeelstekort aan te pakken. Uit onze meest recente Quickscan Bezieling blijkt dat het aantal zorgprofessionals met burn-out gerelateerde klachten de afgelopen jaren aanzienlijk is gestegen, tot 22%. Bovendien wil slechts 27% van de zorgprofessionals tot het pensioen in de zorg blijven werken. Het is extreem zorgelijk dat driekwart van de zorgprofessionals verwacht dat zij ooit hun loopbaan voort zullen zetten buiten de zorgsector. 

Vroegtijdige signalering van een burn-out voorkomt ernstige klachten waardoor een zorgprofessional sneller en beter behandeld kan worden. Veel zorgverzekeraars bieden werkgevers mogelijkheden om in een vroeg stadium ondersteuning te bieden bij burn-out gerelateerde klachten. Het kostenplaatje staat werkgevers in de zorg echter vaak in de weg. Wij pleiten er daarom voor om preventieve ondersteuning voor de medewerker te vergoeden onder de werkkostenregeling. Zo wordt de drempel om in te grijpen verlaagd en wordt het makkelijker om klachten vroegtijdig te signaleren. 

Verder is het belangrijk uitval door vertrek naar andere sectoren te voorkomen. Volgens de meest recente meting van CBS (2023) zijn tussen het 1e kwartaal van 2022 en het 1e kwartaal van 2023 ruim 155 duizend werknemers de zorg uitgestroomd. De helft daarvan had voorkomen kunnen worden als er betere ontwikkelmogelijkheden waren geweest en de werkdruk lager was. Ons inziens kan VWS een belangrijke rol spelen in het behouden van bestaand zorgpersoneel; bijvoorbeeld door loopbaanbeleid. Om dit mogelijk te maken moet financiële ruimte gemaakt worden in de budgetten. 

2. Pak de grote administratie- en regeldruk in de zorg aan 

Het verminderen van administratietijd leidt direct tot meer tijd voor de patiënt en daarmee tot minder personeelstekorten. Al sinds 2017 blijkt dat zorgprofessionals gemiddeld ruim 40% van hun werktijd besteden aan administratie. Wij zijn er dan ook van overtuigd dat een andere, gezamenlijke aanpak in het ontregelen noodzakelijk is.  

VWS heeft als bron van wet- en regelgeving een belangrijke rol in het voorkomen van onnodige (nieuwe) regeldruk. Demissionair minister van VWS Conny Helder noemde in haar ‘Intensiveringsbrief [Ont]Regel de Zorg’ al het voorbeeld van het vergroten van de rol van de regeldrukcoördinator, die in een zo vroeg mogelijk stadium adviseert over regeldrukgevolgen van nieuwe wet- en regelgeving. Ons aanvullend advies hierin luidt: kwantificeer de regeldrukgevolgen van nieuwe wet- en regelgeving, in termen van niet-patiëntgebonden arbeidsuren. Zodat tastbaar wordt wat de bijdrage hiervan is aan het reeds bestaande personeelstekort in de zorg. Betrek zorgprofessionals bovendien bij deze kwantificering om te komen tot een reëel advies. 

3. Herstel de vertrouwensrelatie tussen zorgprofessionals en zorgverzekeraars 

De huidige contractafspraken en bijbehorend contracteerproces leiden tot enorme administratie- en regeldruk en tasten het werkplezier van zorgverleners aan. Daarmee draagt het (indirect) bij aan het personeelstekort in de zorg. Uit vele peilingen onder onze leden blijkt dat de vertrouwensrelatie tussen zorgprofessionals en zorgverzekeraars sterk onder druk staat. Ruim 60% van de zorgprofessionals ervaart weinig tot geen vertrouwen vanuit zorgverzekeraar. Dit wordt onder meer gevoed door de enorme verantwoordingsplicht richting zorgverzekeraars. Al jarenlang, zo blijkt uit onze [Ont]Regelmonitor, wijzen zorgprofessionals zorgverzekeraars aan als grootste veroorzaker van administratie- en regeldruk.  

VWS kan een belangrijke rol spelen in anders inrichten van het verantwoordingsproces. De huidige nadruk op rechtmatigheidscontroles staat haaks op een systeem van verantwoorden dat is gebaseerd op vertrouwen en doelmatigheid. Wegen de kosten van een rechtmatigheidscontrole niet op tegen de baten? Dan dienen de kosten daarvan voor de zorgverzekeraar te zijn.