Uniek: testament nietig verklaard vóór overlijden erflater

Een testament kan nietig worden verklaard, nog vóórdat de erflater overlijdt. Dat besluit nam de rechtbank Zeeland-West-Brabant onlangs. “Dit is een opmerkelijke ontwikkeling”, aldus mr. Jan Damstra van Erfrechtshulp.nl. Niet eerder nam een rechtbank een vergelijkbaar besluit – een testament kon pas worden aangevochten nadat de erflater was overleden.

Specialist Erfrechtshulp.nl volgt ontwikkelingen rond het erfrecht op de voet. De uitspraak in Zeeland-West Brabant viel direct op. In dit specifieke geval stapten twee dochters naar de rechter. Hun moeder had een nieuw testament laten opstellen waarin zij beiden werden onterfd. Niet zij, maar haar 15 jaar jongere nieuwe partner werd aangemerkt als enig erfgenaam.

De moeder had nog iets bijzonders laten vastleggen: mocht het huwelijk voortijdig stranden, dan zou een bekende van haar nieuwe partner alles erven. Zorgwekkend, vonden de dochters.

Beperkte wilsbekwaamheid

Temeer omdat al in 2015 door een geriater was vastgesteld dat er bij moeder sprake was van een vorm van dementie. De vrouw stond onder behandeling vanwege functiestoornissen. Kort daarna trad ze in het huwelijk met haar 15 jaar jongere partner, die ze overigens via een contactadvertentie had leren kennen. De ambtenaar van de burgerlijke stand was ten tijde van het huwelijk niet op de hoogte van haar geestelijk toestand.

De dochters hebben zich tot de rechtbank gewend en aan de civiele rechter gevraagd om niet alleen het huwelijk nietig te verklaren, maar ook voor recht te verklaren dat het testament nietig is, of dient te worden vernietigd. De redenering was dat de geestelijke stoornis van moeder een redelijke waardering van de bij de rechtshandeling betrokken belangen belette, wat uiteindelijk voor moeder nadelig was.

Nietigverklaringen

De rechtbank heeft deze vorderingen toegewezen. Het huwelijk werd nietig verklaard omdat de partner niet te goeder trouw was.

Ten aanzien van de nietigverklaring van het testament oordeelde de rechter dat de hierboven genoemde feiten en omstandigheden voldoende grondslag kunnen dienen voor een nietigverklaring van het testament.

De vordering tot nietigverklaring van een testament vanwege bijvoorbeeld dementie ná datum overlijden is overigens niet uniek, aldus Damstra. “In de praktijk komt het geregeld voor dat één van de kinderen, die meestal onterfd is, vindt dat het testament tot stand is gekomen op het moment dat vader of moeder wilsonbekwaam was. Maar dat is dan ná het overlijden van de ouder.”

Meestal na overlijden

Het aanvechten van een testament kon tot nu toe pas nadat de erflater is overleden, gezien het feit dat een testament een eenzijdige wilsverklaring is en die pas bekend wordt na het overlijden.

Regelmatig krijgt Erfrechtshulp.nl vragen over het testament van een nog levende ouder waarbij het kind kennis heeft genomen van het nieuwe testament van vader of moeder (nog in leven). Daarin is het kind bijvoorbeeld onterfd. De vraag is dan of dit testament aangetast kan worden.

“Met deze uitspraak in de hand heeft het kind in die gevallen een mogelijkheid het testament bij leven van de testateur aan te tasten.” Daarmee is deze uitspraak uniek en biedt een precedent voor de toekomst. “Deze uitspraak kan als een doorbraak worden aangemerkt.” aldus Damstra.