Burgerschap verplicht in mbo: “Voorbereiding nu bepaalt of studenten straks slagen”

Vanaf schooljaar 2026-2027 wordt het vak Burgerschap verplicht voor het mbo. Hoe scholen het vak voorbereiden en organiseren, bepaalt de slagingskans van studenten in de toekomst. “De snelle ontwikkelingen in de wereld hebben direct invloed op dit vak. Dat maakt het vak organisatorisch een flinke uitdaging voor mbo-instellingen", zegt Bernd van Woerden, directeur All You Can Learn. 

Op dit moment is Burgerschap een vak met een inspanningsverplichting, maar de inhoud en invulling worden door scholen zelf bepaald. Vanaf 2026 gelden duidelijke kwalificatie-eisen en moeten studenten examen doen om te kunnen slagen. “Het is goed dat er meer eisen komen om het kennisniveau van studenten te verhogen”, zegt Van Woerden.  

Hij gaat verder: “Tegelijkertijd moeten scholen nú gaan voorbereiden als ze op tijd klaar willen zijn. Dat komt onder andere omdat docenten hun eigen visie willen toepassen én het vak moet inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Daarom werken wij samen met docenten om lesmateriaal te ontwikkelen dat aansluit op de dagelijkse praktijk.” 

Organisatorische uitdagingen 

“De grootste uitdaging is het inpassen van dit vak in het bestaande curriculum”, vertelt Sanne de Ruiter, projectleider en contentontwikkelaar bij All You Can Learn. “Daarnaast moeten scholen het examen zelf organiseren en daarover meer verantwoording afleggen dan voorheen.” 

Naast deze organisatorische uitdagingen willen docenten ook graag hun eigen input terugzien in het vak. “Daarom biedt ons nieuwe leerprogramma voor Burgerschap een praktische basis, maar ook ruimte voor flexibilisering”, legt De Ruiter uit. “Samen met Exa.men hebben we een portfolio-examen ontwikkeld dat voldoet aan de wettelijke eisen. Tegelijkertijd kunnen docenten hun eigen modules en opdrachten toevoegen.” 

Ze vult aan: "Waarom zouden studenten na het volgen van een vak nog eens door een apart examenhoepeltje moeten springen, terwijl ze onderweg al talloze leermomenten hebben verzameld? Wij ontwikkelen een systeem waarin studenten bewijzen verzamelen voor hun portfolio, zodat ze kunnen aantonen dat ze een kwalificatie hebben afgerond op basis van hun daadwerkelijke leerproces." 

Noodzaak van beter burgerschapsonderwijs 

Uit de Evaluatie Burgerschapsagenda mbo 2017-2021 blijkt dat de kwaliteit van burgerschapsonderwijs sterk varieert en vaak onvoldoende is. Het Kennispunt MBO Burgerschap werd opgericht om het onderwijs te ondersteunen, maar heeft volgens het onderzoek niet geleid tot structurele verbeteringen. Dit komt waarschijnlijk door het niet-bindende karakter van de adviezen. 

Belangrijke cijfers uit het onderzoek: 

• Uit een panelonderzoek van JOBmbo onder 1.341 studenten geeft 33% aan niet of nauwelijks te weten wat er van hen wordt verwacht bij Burgerschap. Bijna 50% ziet niet in waarom dit vak belangrijk is voor hun toekomst. 
• Van de docenten vindt 89% dat het Kennispunt onvoldoende heeft bijgedragen aan de versterking van het burgerschapsonderwijs in het mbo. 

Voorbereiden op de toekomst 

“Ons leerprogramma is in ontwikkeling en vanaf schooljaar 2025/26 beschikbaar”, vertelt Van Woerden. “We nodigen docenten uit om met ons mee te denken, zodat het vak niet alleen voldoet aan de wettelijke eisen, maar ook aansluit bij hun wensen.  

Burgerschapsonderwijs is essentieel om te begrijpen hoe onze maatschappij werkt en hoe je invloed kunt uitoefenen. Met een vak dat zowel aan de richtlijnen voldoet als flexibel inspeelt op maatschappelijke veranderingen, helpen we studenten om goed voorbereid aan hun toekomst te beginnen.”