Energiehubs op zee cruciaal voor klimaat- en energieambities Noordzeelanden

Op de Noordzee moet voor Nederland het grootste deel van de transitie naar een duurzaam energiesysteem vorm krijgen. De Noordzee heeft echter een relatief beperkte ruimte, waar ook een aantal andere essentiële gebruikers (visserij, scheepvaart, natuurbehoud, defensie) actief is. Voor de energiefunctie vraagt dat om een geïntegreerde aanpak waarbij de beschikbare ruimte efficiënt wordt gebruikt, maatschappelijke kosten worden bespaard en CO2-emissies worden verlaagd. De contouren van dit toekomstige systeem, inclusief concepten voor 3 offshore hubs, werden op 7 november gepresenteerd tijdens het jaarlijkse congres van onderzoeksprogramma North Sea Energy.

Het North Sea Energy programma ontwikkelde concepten voor het ontwikkelen van 3 offshore hubs in het Nederlandse deel van de Noordzee. In deze hubs op zee worden slimme koppelingen gemaakt tussen Noordzeelanden en energiefuncties op zee: wind, waterstof, aardgas en CO2-opslag. De 3 hubs kunnen 34 gigawatt wind op zee ontsluiten en leveren op termijn maximaal 180 miljard kWh uur stroom. Dat is gelijk aan 1.5 keer het huidige verbruik in Nederland. Met de elektriciteit kan in de hubs 1.2 miljoen ton waterstof offshore geproduceerd worden, wat ongeveer 80% van de huidige waterstofvraag dekt. Ook voorziet het plan in ondergrondse opslag van CO2 tot ongeveer 27 miljoen ton per jaar, ongeveer de helft van de huidige jaarlijkse uitstoot van de Nederlandse industrie. Ook bieden de offshore hubs kansen voor meer dan 7 miljard m3 aardgasproductie per jaar zonder CO2 uitstoot waardoor Nederland minder afhankelijk blijft van import.  De ontwikkeling van de hubs kan dus in zeer grote mate bijdragen aan de Nederlandse en Europese energieambities. De kosten van dit systeem worden geschat op 62-75 miljard Euro.

Uitrol hubs

Rene Peters, namens TNO betrokken bij North Sea Energy: “We kunnen de energietransitie versnellen door de uitrol van energiehubs op de Noordzee. We zien dit als sleutelgebieden waarin we slimme koppelingen leggen tussen de verschillende energie-elementen: wind, zon, waterstof, aardgas en CO2-opslag. Offshore hubs zijn cruciaal om de ambities waar te maken richting versnelling naar een betrouwbaar en duurzaam energiesysteem met zo laag mogelijke energieprijzen.”

Waarmaken forse ambities

Het North Sea Energy Programma onderzoekt met ruim 30 (inter)nationale partijen hoe het potentieel van de Noordzee met een integrale aanpak kan worden benut om te komen tot een klimaatneutraal energiesysteem. Om te komen tot dat systeem is samenwerking essentieel, is ook de mening van Sandor Gaastra (directeur generaal Energie van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat) die het onderzoeksrapport in ontvangst nam. Gaastra: “Niemand kan dit alleen. Overheid, industrie, kennisinstellingen en andere partijen moeten het samen doen. Belangrijk is dat juist in een publiek-privaat programma als NSE ook de industrie aanhaakt. Tegelijk ligt er een uitdaging om met deze grote ambities te zorgen dat alle partijen die bij de realisatie van bijvoorbeeld de windparken betrokken zijn het tempo kunnen blijven bijbenen. Alleen in die gezamenlijkheid kunnen we onze forse ambities waarmaken. Om een voorbeeld te geven: energie uit wind moet op een goede wijze in het energiesysteem worden geïntegreerd. Daarvoor moet fysieke infrastructuur, zoals kabels en elektriciteitsnetten, tijdig gereed zijn, en moeten de planningen voor deze trajecten dus naadloos op elkaar aansluiten. Dit alles vindt plaats op één van de drukste zeeën ter wereld. We moeten dus rekening houden met andere gebruikers op de Noordzee, zoals scheepvaart en visserij, maar met name oog houden voor de Noordzee als ecosysteem. Daarmee zorgen we dat de beoogde drie transities op de Noordzee – de voedsel-, natuur- en energietransitie in gelijke tred samen opgaan.”

Actie-agenda

Het North Sea Energy programma bestudeert sinds 2017 de offshore energietransitie met betrekking tot nieuwe technologieën, economie, wet- en regelgeving, milieu en ecologie, logistiek, veiligheid en risico’s, dynamiek in het energiesysteem en geeft inzicht in perspectieven van belanghebbenden.

De belangrijkste inzichten van het onderzoek de afgelopen twee jaar hebben geresulteerd in onder andere een actie agenda. De kern van deze agenda bestaat uit het opstellen van een integrale en internationale visie voor de energietransitie op de Noordzee met duidelijke doelen voor alle offshore energie opties. Daarnaast is het noodzakelijk om op korte termijn de markt en regelgeving voor innovatieve technologieën, zoals offshore waterstof, vorm te geven. Dit geeft investeringszekerheid voor marktpartijen en maakt het mogelijk om aanleverketens ook in tijden van krapte op de arbeidsmarkt op orde te krijgen en op te schalen. Een belangrijk uitgangspunt is om deze acties uit te voeren in samenspraak met de overige gebruikers van de Noordzee en hierbij de natuur waar mogelijk te verbeteren en grenzen van onze natuur te respecteren.

Om dit inzichtelijk te maken heeft het programma een digitale atlas ontwikkeld. Hier zijn de vele gebruiksfuncties op zee in kaart zijn gebracht. Ook zijn de concepten van de hubs door middel van kaarten inzichtelijk gemaakt.

Voor de komende jaren is het essentieel dat we in de Noordzee op internationaal vlak samenwerken en pilots en demonstratieprojecten gaan uitvoeren om de innovatieve technologieën klaar te stomen voor grootschalige uitrol.