Prijsval kritische metalen schrikt investeerders in groene energie af

Heftige prijsbewegingen van kritische metalen zitten de wereldwijde energietransitie dwars. Het veroorzaakt onzekerheid waardoor investeerders op de rem trappen. Dit uitstel is voor Europa slecht nieuws want Brussel wil juist op het gebied van de winning van kritische metalen een inhaalslag maken om zo de afhankelijkheid van landen als China te verkleinen. Het tegenovergestelde gebeurt. Zo blijkt uit een analyse van kredietverzekeraar Allianz Trade. Zie bijlage

De winning van kritische metalen als lithium, kobalt en nikkel zijn essentieel voor de productie van batterijen, energieopslag, elektrische voertuigen, windturbines, zonnepanelen en andere groene technologieën. Kritische metalen zijn cruciaal voor een succesvolle energietransitie. Gezien de vele klimaatmaatregelen zouden deze metalen een goudmijn moeten zijn, maar het huidige marktbeeld is anders. Johan Geeroms, Director Risk Underwriting Benelux van Allianz Trade: “Het is een paradoxale situatie. Duidelijk is dat de vraag naar deze metalen enorm toeneemt. Wereldwijde klimaatdoelen zijn zonder kritische metalen onhaalbaar. Je verwacht daardoor een prijsopdrijvende werking. Maar we zien juist heftige dalingen. In de afgelopen 18 maanden zijn de lithiumprijzen met -85% gedaald. Belangrijke oorzaak is het aanbod dat fors is gestegen. Sinds 2021 met +70%.” Naast het extra aanbod speelt volgens Geeroms ook speculatie een belangrijke rol bij de prijsbewegingen.  

Kloof steeds groter

“De prijsbewegingen hebben een fnuikend effect. Bij mijnbouw gaat het om lange termijn investeringen. En het duurt steeds langer om die terug te verdienen. De zogeheten ‘mining lead time’ is toegenomen. Dat is de tijd tussen de ontdekking van het metaal en de commerciële exploitatie. Die is nu 18 jaar tegenover 13 jaar in de periode 2005-2009. Het vergt nogal wat van investeerders. De heftige prijsbeweging maakt ze terughoudend. Langer wachten met mijnbouwprojecten vergroot de kloof tussen de landen mét metalen en landen zónder metalen.”

“Voor Europa pakt dat slecht uit. Net als met olie zie je de afhankelijkheid toenemen. Dat maakt de EU kwetsbaar voor manipulatie en handelsoorlogen. Je krijgt dan naast de OPEC een soort OMEC. Landen mét metalen bepalen de prijs en het aanbod. Europa probeert daar wel onderuit te komen maar met de huidige marktontwikkelingen wordt dat alleen maar moeilijker.” Geeroms doelt op plannen van Brussel zoals het CRM-wetsvoorstel (Critical Raw Materials). Daarin staat onder meer dat Europa van 18 geselecteerde grondstoffen 10% uit eigen mijnen wil winnen. “Onze researchafdeling heeft al eerder aangetoond dat dit een heel moeilijk verhaal gaat worden. In onze ogen is het too little too late.”

Exploratiebudgetten dalen

Uit onderzoek van Allianz Trade blijkt dat de exploratiebudgetten voor de winning van zeldzame metalen wereldwijd afgelopen jaar daalden met -3% ten opzichte van een negenjarig hoogtepunt in 2022 (12,8 miljard dollar). De kredietverzekeraar verwacht niet dat deze budgetten op korte termijn aanzienlijk zullen stijgen. 

Wat moet Europa doen?

“Om aanbodkloven te dichten, zou Brussel allianties en partnerschappen moeten sluiten met mineraalrijke landen. Op het gebied van mijnbouw zou je kunnen denken aan maatregelen waarmee het risico voor investeerders gedeeltelijk wordt opgevangen", zo stelt Geeroms. Volgens Allianz Trade zou ook recycling hoog op de agenda moeten staan voor zowel overheden als bedrijven.

De International Energy Associations (IEA) voorziet dat de vraag naar kritische metalen de komende jaren aanzienlijk zal stijgen, mogelijk zelfs verdubbelen of verdrievoudigen.  Geeroms: “Een hogere vraag en hogere prijzen zouden de mijnbouw-activiteiten aanjagen. Maar alles draait om timing. En voor veel investeerders is het nu niet het juiste moment.”