Boekensector verliest 16 procent merkwaarde door corona én vergrijzing

In tien jaar tijd verloor de boekensector 16 procent van zijn merkwaarde, waarvan de helft in de afgelopen twee jaar. De boekensector is in termen van reputatie een van de zwaarst getroffen sectoren door de coronacrisis. Door de vergrijzing van de achterban was de krimp al langer bezig, maar corona heeft de neergang versneld. Tijd voor een ommekeer in de boekensector om het oubollige karakter van zich af te schudden en zich te richten op jongeren, betoogt merkonderzoeker Hendrik Beerda. 

In het tweejaarlijkse Boekensector Merkenonderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy blijkt dat de reputatie van uitgeverijen het hardst achteruit gaat. Kinderboekenuitgever Kluitman verloor in de afgelopen twee jaar bijna de helft van zijn merkwaarde en literair uitgever Querido verloor 42 procent. Gemiddeld daalden de uitgeverijen sinds 2020 29 procent in merkwaarde. Merkadviseur Hendrik Beerda: ‘Het maakt de Nederlandse boekenkoper steeds minder uit van welke uitgeverij een boek afkomstig is. Uitgeverijen verliezen hun rol in het marketinglandschap van het boek’. 

Ook de literatuurprijzen kregen een flinke knauw te verduren. De Zilveren Griffel is de sterkste daler met 38 procent daling in merkwaarde. Beerda: ‘De duikeling bij de literatuurprijzen lijkt vooral een gevolg van de coronacrisis. Door de winkelsluitingen waren er twee jaar lang veel minder mogelijkheden voor de promotie van het Nederlandse boek. De herkenning van het merk Zilveren Griffel neemt dan ook snel af. Wanneer de pr-machine weer gaat draaien als voorheen, verwacht ik dat herstel bij een volgend onderzoek weer mogelijk is’. 

Sterkste dalers 2020-2022

1. Kluitman (-48%)

2. Querido (-42%)

3. Zilveren Griffel (-38%)

Nederlandse boekenaanbod vervreemd van jongvolwassenen

Uit het Boekensector Merkenonderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy blijkt dat de sector vooral waardering geniet onder 55-plussers. Tegelijkertijd verliest deze flink terrein onder jongvolwassenen tot 30 jaar in vergelijking met 10 jaar geleden. Beerda: ‘Het aanbod is sterk gericht op 55-plussers. Logisch dus dat onder deze doelgroep de reputatie van de boekensector vooral hoog ligt. Het Boekensector Merkenonderzoek laat zien dat het hoogtijd is voor de sector om zijn marketing radicaal te veranderen, voordat de jongvolwassenen zich definitief vervreemden.’

Gemiddelde leeftijd top 10 auteur is 69 jaar

De gemiddelde leeftijd van de top 10 populairste, Nederlandse auteurs is 69 jaar. Het aanbod van het Nederlandse boek vergrijst dus mee. De 81-jarige Kees van Kooten is de sterkste nieuwkomer in de ranglijst. Hij heeft deze positie mede te danken aan alle publiciteit rond zijn vorig jaar verschenen boek De tachtigjarige vrede. Na Jan Terlouw (91), is hij de oudste in de erelijst.

Populairste, Nederlandse auteurs in 2022 (+ positie in 2020)* 

1. (2) Jan Terlouw

2. (1) Carry Slee

3. (3) Saskia Noort

4. (5) Heleen van Royen

5. (4) Paul van Loon

6. (-) Kees van Kooten

7. (7) Adriaan van Dis

8. (8) Kluun

9. (6) Maarten 't Hart

10. (9) Ronald Giphart

*Populariteit is gemeten op de 3 pijlers van merkkracht: naamsbekendheid, waardering en binding

Aandacht voor jongeren loont

‘Hoog tijd dat auteurs en uitgeverijen zich specifiek gaan richten op de jongvolwassen lezers’, betoogt Hendrik Beerda. ’Een goed voorbeeld is Michel van Egmond, die al jarenlang bij jongvolwassenen succesvol is met boeken over bekende Nederlanders als Johan Cruijff, Patty Brard en Johan Derksen. Maar ook winkels zoals de Haagse boekverkoper Paagman laten zien dat groei mogelijk is.’

Tegen de trend in opende Paagman eind 2020 een nieuwe vestiging in het grootste winkelcentrum van Nederland, de Mall in Leidschendam. Deze uitbreiding zorgde, samen met andere vernieuwingen zoals een muziekafdeling in de Haagse hoofdvestiging, voor een breder publiek en een waardestijging van maar liefst 21 procent in de afgelopen twee jaar. Ook luisterboekaanbieder Storytel behoort tot het selecte gezelschap van stijgers en groeide sinds 2020 met 14 procent.

Sterkste stijgers 2020-2022

1. Paagman (+21%)

2. Storytel (+14%)

3. Boekenvoordeel (+6%)

Onderzoek onder 11.300 respondenten sinds 2010

Het Boekensector Merkenonderzoek is met de Universiteit van Amsterdam ontwikkeld en wordt uitgevoerd door een professioneel onderzoeksbureau dat bijvoorbeeld ook verantwoordelijk is voor de marktonderzoeken van NOS en RTL. Het onderzoek heeft geen opdrachtgever of andere belanghebbende. Sinds 2010 zijn voor het onderzoek 11.300 respondenten in twee fasen ondervraagd. Eerst wordt de spontane bekendheid van de duizenden namen in de boekensector onderzocht. Daarna wordt voor de 50 spontaan bekendste namen navraag gedaan op 38 factoren: merkkracht (= gemiddelde van geholpen naamsbekendheid, waardering en binding), merkpersoonlijkheid (16 factoren), merkprestatie (17 factoren), aankoopintentie en groeiverwachting.