Asielzoeker mocht mogelijkheid niet worden ontnomen om beroep in te stellen

De Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND is onverbindend voor zover deze de mogelijkheid uitsluit om beroep bij de rechter in te stellen als de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid niet op tijd beslist op een asielaanvraag. Dat heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State bepaald in een uitspraak van vandaag (6 juli 2022).

Rechtsgang bij de bestuursrechter uitgesloten

De Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND gold van 11 juli 2020 tot 11 juli 2021. Deze tijdelijke wet maakte het voor asielzoekers onmogelijk om een rechtszaak aan te spannen bij de bestuursrechter als zij erover wilden klagen dat de staatssecretaris niet binnen de wettelijke termijn op hun asielaanvraag had beslist. De tijdelijke wet sloot een rechtsgang bij de bestuursrechter in zulke gevallen dus uit. De bestuursrechter was vervolgens dan ook niet bevoegd om een beroep inhoudelijk te beoordelen dat een asielzoeker in deze periode indiende omdat er niet tijdig op de asielaanvraag was beslist.

Beginsel van effectieve rechtsbescherming

Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak heeft een asielzoeker geen doeltreffend rechtsmiddel meer om op te komen tegen te trage besluitvorming door de staatssecretaris als de wet de rechtsgang bij de bestuursrechter uitsluit. De wettelijke beslistermijnen waaraan de staatssecretaris zich moet houden, zijn voortgekomen uit de Europese Procedurerichtlijn. Het uitsluiten van de rechtsgang bij de bestuursrechter is in strijd met het beginsel van effectieve rechtsbescherming dat in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie staat. Dit beginsel houdt in dat de nationale rechter de mogelijkheid moet hebben om de rechten van personen te beschermen die aan het Unierecht zijn ontleend. Omdat het voor de asielzoeker in een geval als dit uiterst moeilijk was om zijn recht op een tijdige beslissing doeltreffend te doen beschermen, verklaart de Afdeling bestuursrechtspraak de tijdelijke wet op dit punt onverbindend. Dit betekent dat de bestuursrechter in rechtszaken die betrekking hebben op de periode van 11 juli 2020 tot 11 juli 2021 toch bevoegd is om kennis te nemen van het beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit op een asielaanvraag.