Belangrijk nieuws voor oud-Nederlanders in het buitenland. De Raad van State oordeelt vandaag dat het verlies van de Nederlandse nationaliteit kan worden heroverwogen. Dat is goed nieuws voor (oud-) Nederlanders in het buitenland. Zij kunnen nu toch een Nederlands paspoort gaan aanvragen. Als het verlies van hun Nederlanderschap onevenredig blijkt te zijn geweest, dan zullen zij alsnog worden beschouwd als Nederlanders, die nooit hun nationaliteit verloren. Zij komen dan in aanmerking voor een nieuw paspoort.
Automatisch verlies van het Nederlanderschap
Het overkomt jaarlijks tientallen Nederlanders, dat zij hun Nederlandse nationaliteit automatisch verliezen. Artikel 15 [1] en artikel 16 [2] van de Rijkswet op het Nederlanderschap bepalen namelijk rechtstreeks wanneer het Nederlanderschap automatisch word verloren. Het verlies treedt automatisch en zonder menselijke maat in werking, en is onomkeerbaar. Wie eenmaal de Nederlandse nationaliteit verloren is, kan op geen enkele manier verzoeken deze terug te mogen ontvangen. Geen enkele autoriteit in Nederland is namelijk bevoegd de verloren nationaliteit te herstellen.
Rechtszaak over Nederlands paspoort
Marika Tjebbes is als bipatride Nederlander geboren in Canada. Als zij in 2014 een Nederlands paspoort aanvraagt, ontdekt zij dat zij niet meer als Nederlander wordt beschouwd. Ze laat het er echter niet bij zitten. Samen met gespecialiseerd jurist Arend van Rosmalen van Mynta Law stelt Marika Tjebbes beroep in bij de bestuursrechter. Op 19 april 2017 besluit de Raad van State prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de EU [3]. De vraag luidt of zo’n onverbiddelijke regeling, die machinematig en zonder de mogelijkheid om individuele factoren nog te kunnen wegen, wel in overeenstemming is met beginselen rondom het EU-burgerschap. Bijna twee jaar later, op 12 maart 2019, doet het Hof van Justitie van de EU uitspraak [4]. Het Hof oordeelt dat een wettelijke regeling die automatisch werkt, op zichzelf wel is toegestaan, maar dat de wet aan diegenen die hun Unieburgerschap verliezen dan wel een mogelijkheid moet bieden de gevolgen ongedaan te maken. De Raad van State moet beoordelen of aan deze voorwaarde is voldaan.
Uitspraak Raad van State:
De Raad van State heeft vandaag geoordeeld dat de RWN voortaan ruimer moet worden toegepast, omdat anders niet aan de Europese norm zou worden voldaan. De bevoegdheid hiertoe kan rechtstreeks worden gekoppeld aan de Europese verdragen. Dat op zichzelf is al zeer baanbrekend – nog nooit oordeelde een rechter dat de bevoegdheid tot het (terug)geven van een nationaliteit rechtstreeks op het EU-recht kan worden gebaseerd.
Voor Nederlanders die door tijdsverloop hun Nederlandse nationaliteit zijn kwijtgeraakt, geldt dat zij de mogelijkheid moeten krijgen om de evenredigheid daarvan alsnog te laten toetsen. Dat kan door een paspoort aan te vragen, zo oordeelt de Raad van State. Aan de hand van een afweging van individuele omstandigheden moet de autoriteit die een paspoort kan afgeven, alsnog beoordelen of het verlies van het Nederlanderschap destijds onevenredig is geweest. Blijkt dit het geval, dan moet de betrokkene tóch als Nederlander worden aangemerkt.
[1] https://wetten.overheid.nl/BWBR0003738/2017-03-01/0/Hoofdstuk5/Artikel15/afdrukken
[2] https://wetten.overheid.nl/BWBR0003738/2017-03-01/0/Hoofdstuk5/Artikel16/afdrukken
[3] https://www.raadvanstate.nl/@9027/raad-van-state-stelt/
[4] https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2019-03/cp190026nl.pdf