'Nederlandse kiezers bijten het Europese spits af'

Op donderdag 6 juni gaan in Nederland de stembussen open voor de Europese verkiezingen. Nederland is het allereerste land in Europa waar gestemd kan worden. In ons land zijn verkiezingen traditiegetrouw doordeweeks, op woensdag of op donderdag. De meeste Europese landen - 22 in totaal - stemmen op zondag. In Ierland vinden de verkiezingen plaats op vrijdag, in Tsjechië op vrijdag en zaterdag en in Slowakije, Malta en Letland op zaterdag. De Italianen beginnen ook op zaterdag, maar gaan door met stemmen op zondag. Om het stemproces in andere landen niet te beïnvloeden mag de officiële uitslag van de verkiezingen in Nederland pas zondag 9 juni na 21.00 uur bekendgemaakt worden. Wel mogen er voor die tijd al exitpolls worden gepubliceerd.

Hoewel in alle Europese landen de verkiezingen over hetzelfde onderwerp gaan – het bepalen van de nationale afgevaardigden voor het Europees Parlement – zijn de Europese verkiezingen in feite 27 nationaal georganiseerde stemprocessen. Dat betekent dat er best wat verschillen zitten tussen Europese landen. In ons land kan je bijvoorbeeld een voorkeursstem uitbrengen op een kandidaat en ervoor zorgen dat iemand ondanks een lagere plek op de lijst toch verkozen wordt. Maar in andere landen, zoals Frankrijk, Duitsland en Spanje, kan dit niet. In België kun je je stem dan weer verdelen over meerdere kandidaten op dezelfde lijst. 

Stemplicht

Opvallend is de stemplicht die in sommige landen geldt: in België, Luxemburg, Griekenland en Bulgarije is het wettelijk verplicht om je stem uit te brengen. Alleen onder bepaalde voorwaarden kan daarvan afgeweken worden. Daarom was de opkomst in België in 2019 ook het hoogst van heel Europa: 88,47% (tegen 41,9% in Nederland). Het aantal stemgerechtigden is het hoogst in Duitsland, 5,1 miljoen, en het laagst in Malta, 400.000.

Ook verschilt de leeftijd waarop je mag stemmen. In Nederland, en in 21 andere EU-landen, moet je 18 jaar zijn. In Griekenland mag je stemmen vanaf je zeventiende en in België, Duitsland, Malta en Oostenrijk al vanaf 16 jaar. De leeftijd dat iemand zich verkiesbaar kan stellen als parlementslid is ook niet overal hetzelfde. In Nederland kun je vanaf je achttiende volksvertegenwoordiger worden. In Griekenland en Italië kan dit pas als je 25 bent.

Stembureaus

Stemmen kan aanstaande donderdag op 9405 stembureaus in heel Nederland. Ook in het Huis van Europa in Den Haag, waar de vertegenwoordigingen van de Europese instellingen in Nederland gevestigd zijn, is een stembureau gevestigd.