Geen blokkade onderzoek gaswinning in bestemmingsplan Smallingerland

De gemeente Smallingerland mag niet via een wijziging van het bestemmingsplan onderzoek naar nieuwe gaswinningsprojecten in haar buitengebied uitsluiten en daarmee gaswinning tegenhouden. Dat heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld in een uitspraak van vandaag (6 november 2019). De rechtszaak tegen het bestemmingsplan van de gemeente Smallingerland was aangespannen door de minister van Economische Zaken en Klimaat. Volgens hem doorkruist de gemeente hiermee het landelijk energiebeleid en is een bestemmingsplan daarvoor niet bedoeld. Een bestemmingsplan mag uitsluitend betrekking hebben op de ruimtelijke ordening. Daarin geeft de Afdeling bestuursrechtspraak de minister gelijk.

Aanleiding bestemmingsplan  

Smallingerland wil inzetten op duurzame energiebronnen. Ook vreest Smallingerland voor aardbevingen door nieuwe gaswinningsactiviteiten. Daarom vindt zij meer gaswinningsprojecten binnen de gemeentegrenzen niet gewenst. Met het oog daarop heeft de gemeenteraad in juli 2018 het bestemmingsplan gewijzigd om nieuw verkennings- en opsporingsonderzoek naar gas niet meer toe te staan.

Is sprake van een ruimtelijk relevant doel?

Voor de Afdeling bestuursrechtspraak was de centrale vraag in deze procedure of de gemeente ‘een ruimtelijk relevant doel nastreeft’ met het uitsluiten van verkenningsonderzoek en het verbieden van opsporingsonderzoek. Is dat namelijk niet het geval, dan kan en mag de gemeente dit niet regelen via een (wijziging van het) bestemmingsplan.

Ruimtelijk niet-relevante doelen

Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak streeft de gemeente Smallingerland met het uitsluiten van beide onderzoeken ‘ruimtelijk niet-relevante doelen’ na. De gemeente mag voor het voeren van een energiebeleid niet het bestemmingsplan inzetten. Daarnaast is volgens de Afdeling bestuursrechtspraak aannemelijk dat beide onderzoeken op zichzelf niet leiden tot de aardbevingen die de gemeente vreest. Voor het tegengaan van geluid- en trillinghinder bij het verkenningsonderzoek zou de gemeente nog wel een regeling kunnen opnemen in een bestemmingsplan. Maar naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak heeft de gemeenteraad zich in dit geval “niet in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat een algemeen verbod op verkenningsonderzoek in overeenstemming is met een goede ruimtelijke ordening.”

Betekenis van de uitspraak

Dit betekent dat het beroep van de minister van Economische Zaken en Klimaat tegen het besluit van de gemeenteraad van Smallingerland om het bestemmingsplan te wijzigen gegrond is. Het besluit van de gemeenteraad is met deze uitspraak vernietigd. De regels in het bestemmingsplan die als doel hadden om onderzoek naar nieuwe gaswinningsprojecten in het buitengebied van de gemeente Smallingerland uit te sluiten, zijn hiermee van tafel.