Het Duel van Tsjechov voor het eerst op het toneel in Nederland

Het duel gaat op zaterdag 12 januari in première bij Het Nationale Theater in Den Haag in een regie van Jeroen De Man. Het is de eerste keer in Nederland dat dit verhaal Anton Tsjechov op het toneel wordt getoond. De cast bestaat onder meer uit Jaap Spijkers, Jacob Derwig, Joris Smit, Jacqueline Blom en Teun Luijkx. 

 In een slaperig stadje aan de Zwarte Zee loopt de spanning tussen bioloog Von Koren (Jacob Derwig), de gokverslaafde ambtenaar Lajewski (Joris Smit) en hun vrienden hoog op. Wat begint als een verschil van mening hoe het goede leven te leiden, loopt uit op een duel met getrokken pistolen. Regisseur Jeroen De Man (o.a. Ondertussen in Casablanca en Ondine): “Met Het duel haakt Tsjechov aan op een actuele discussie in zijn tijd. Charles Darwin had laten zien dat de mensheid zich door natuurlijke selectie had ontworsteld aan het dierenrijk: the survival of the fittest. Volgens Von Koren – en met hem veel tijdgenoten van Tsjechov – moest daaruit de conclusie worden getrokken dat het helpen van zwakke mensen de natuurlijke evolutie van de menselijke soort afremde. Als wetenschapper trekt Von Koren een kille conclusie: van slappelingen als Lajewski moet de mensheid afscheid nemen.” 

Actueel

De link tussen biologie, erfelijkheid en de (morele) ontwikkeling van de mens is dankzij de uitwassen van de Tweede Wereldoorlog in kwaad daglicht komen te staan. Maar de laatste jaren lijkt het onderwerp steeds minder taboe te worden. Denk aan de recente uitspraak van minister Blok dat het diep in onze genen zit dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen. Of aan hoogleraar Jan Latten die zichzelf een ‘sociaal darwinist’ noemt en erop wijst dat we moeten nadenken over de gewenste bevolkingssamenstelling in de nabije toekomst. Dat roept vragen op als: welke mensen vinden wij ‘gewenst’? En welk gedrag vinden wij gewenst? Is de mens eigenlijk wel maakbaar? Dit maakt een negentiende-eeuwse discussie opeens weer razend actueel.

Tikkende tijdbom

Het duel van Anton Tsjechov wordt voor het eerst in Nederland als toneelvoorstelling gepeeld. Acteur Jacob Derwig en regisseur Jeroen De Man bundelen hun krachten in de bewerking van deze tekst. “De voorstelling moet aanvoelen als een koortsachtige nachtmerrie”, zegt De Man. Zij gebruikten de novelle van Tsjechov vooral als inspiratiebron: “Wij voelen geen behoefte om het boek rechtstreeks op het podium te zetten. We willen er onze eigen voorstelling van maken.” Acteurs Joris Smit en Jacob Derwig spelen de hoofdrollen. Daarnaast maken Jacqueline Blom, Teun Luijkx. Jaap Spijkers, Hein van der Heijden, Violet Braakman en Rabbi Jallo de cast compleet. “Het duel speelt zich af in een gesloten gemeenschap, waarin mensen elkaar helemaal gek maken. Iedereen zoekt naar een uitweg”, vertelt De Man. “Het duel lijkt onvermijdelijk, maar hoe dan en waarom? En zijn deze mannen wel zo zwart-wit als zij zich doen voorkomen? Dat vind ik spannend aan deze novelle.” Niet alleen Lajewski en Von Koren zijn in duel. “Alle personages zijn in gevecht met zichzelf en elkaar. Het hele stadje kijkt met argusogen en misschien ook wel afgunst naar Lajewski, die leeft zonder zich iets aan te trekken van ‘hoe het hoort’. Het is een tikkende tijdbom.”

Speeldata en kaarten

Het duel is een coproductie van Het Nationale Theater en Toneelgroep Oostpool. De voorstelling is van 8 januari tot 9 maart 2019 te zien in de Nederlandse theaters. “Je waant je voor even aan de Zwarte Zee”, besluit de regisseur. “We maken een spannende en inspirerende avond met fantastische acteurs die een ‘nieuwe’ wereld scheppen.” 

Kijk voor meer informatie en kaarten op www.hnt.nl/duel.