'Het draagvlak voor dierentuinen brokkelt steeds verder af'

Dit is een expertquote van Janneke Vink van Open Universiteit, in het kader van ANP Expert Support. Aanleiding: Twee chimpansees doodgeschoten na ontsnapping in DierenPark Amersfoort | NU - Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Op 3 november zijn twee ontsnapte chimpansees neergeschoten in DierenPark Amersfoort omdat zij gevaar opleverden voor de verzorgers en bezoekers. Een vervelend incident dat alleen maar verliezers kent. Tegelijkertijd is het wel het zoveelste incident in een veel langere reeks aan ongelukken in dierentuinen. Het maakt de vraag weer actueel of dierentuinen nog wel van deze tijd en zijn en of het nog wel te verdedigen is dat we dieren in dierentuinen opsluiten.

Het incident in Amersfoort is een zoveelste in een eindeloze reeks incidenten in dierentuinen. Het draagvlak voor dierentuinen brokkelt dan ook steeds verder af omdat mensen zich in toenemende mate afvragen wat ons het recht geeft deze intelligente dieren levenslang op te sluiten.

Educatieve functie

Waar dierentuinen in de 18e eeuw ontstonden uit imperialistische trots en feitelijk tentoonstellingen waren van exotische ‘overzeese’ dieren, baseren dierentuinen vandaag de dag hun bestaansrecht vooral op hun educatieve functie. Maar wat leren kinderen nu eigenlijk in DierenPark Amersfoort? Zij zien neurotische dieren en leren dat de mens de baas is, over alle dieren kan heersen en dat als een mens een fout maakt, dat een dier daarvoor de ultieme prijs betaalt. Het is de vraag of dat een les is die je kinderen vandaag de dag mee wil geven, terwijl de grootste problemen waar zij in hun leven mee te maken zullen krijgen juist veroorzaakt zijn door dat wereldbeeld van de mens als God op aarde.

Moderne technologie

Dierentuinen in stand houden vanwege hun educatieve functie is niet alleen een verkeerd signaal aan kinderen, het is ook overbodig. De moderne technologie kan de educatie over dieren tegenwoordig volledig vervangen. Tel daarbij op dat dierentuinen ontzettend veel publiek geld kosten (zo heeft Gemeente Emmen maar liefst 80 miljoen euro aan belangen in de dierentuin Wildlands) en jaarlijks duizenden kerngezonde dieren worden afgemaakt in Europese dierentuinen vanwege ‘genetische overbodigheid’, en je hebt een ontzettend problematische sector te pakken. Incidenten zoals die in Amersfoort zijn slechts het topje van de ijsberg en dragen eraan bij dat deze sector op den duur geen draagvlak meer over houdt.

Janneke Vink is onderzoeker op het terrein van dier en recht en van robotrechten bij Open Universiteit.