Dwangsom onterecht opgelegd: ‘loot boxes’ in computerspel FIFA22 zijn geen kansspel

De Kansspelautoriteit had de uitgever van het computerspel FIFA22 in 2019 geen dwangsom mogen opleggen. De zogenoemde packs of ‘loot boxes’ waarmee in FIFA22 virtuele voetballers op een virtuele transfermarkt kunnen worden verhandeld, zijn geen kansspel waarvoor een vergunning nodig was. De uitgever heeft de wet niet overtreden. Dit staat in een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van vandaag (9 maart 2022). Hiermee komt de hoogste bestuursrechter tot een andere uitspraak dan de rechtbank Den Haag die in oktober 2020 oordeelde dat de uitgever wel een kansspel aanbood terwijl hij daarvoor geen vergunning had.

Achtergrond van deze zaak

FIFA is een videospel dat voetbalcompetities nabootst. De meest recente editie, FIFA22, is op 1 oktober 2021 op de markt verschenen. Binnen FIFA bestaan verschillende manieren om het spel te spelen. De meest populaire speelmodus is de FIFA Ultimate Team-modus (FUT-modus). Dit is een online modus, waarin FIFA-spelers hun eigen team van voetballers kunnen samenstellen en virtuele voetbalwedstrijden kunnen spelen. Een speler begint met een starterspakket en kan zijn of haar team vervolgens aanpassen en verbeteren. Dat kan door virtuele voetballers of in‑game items op de virtuele transfermarkt voor ‘FUT-munten’ te verhandelen of te ruilen met andere spelers. Daarnaast kan een speler een pack, een digitaal pakketje, verwerven, waarvan de precieze inhoud niet vooraf bekend is en dat virtuele voetballers of andere in-game items bevat. De inhoud van de packs of ‘loot boxes’ kan worden verhandeld op de virtuele transfermarkt.

Wel of geen kansspel?

Volgens de Kansspelautoriteit is voor het aanbieden van de packs een kansspelvergunning nodig. Die had de uitgever niet en daarom legde zij hem een dwangsom op. Bij de packs bepaalt toeval de inhoud en hebben de prijzen een economische waarde, waardoor de pack volgens de Kansspelautoriteit een kansspel is. De uitgever stelt zich op het standpunt dat de packs geen kansspel zijn, maar onderdeel uitmaken van het bredere behendigheidsspel FIFA Ultimate Team-modus. De packs voegen als onderdeel van een breder spel een kanselement toe, maar zijn geen apart spel, aldus de uitgever.

Oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak

Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak is het verkrijgen en het openen van de packs geen opzichzelfstaand spel. Ze maken onderdeel uit van een behendigheidsspel en voegen een kanselement toe aan het spel. Gamers gebruiken de inhoud van de packs om teams samen te stellen, wedstrijden te spelen en ingame opdrachten te voldoen. Hoewel packs niet tijdens het spelen van wedstrijden en opdrachten zelf kunnen worden geopend, gebeurt dat wel in dezelfde FUT-modus. Dat de packs apart van de wedstrijd of in game-opdracht geopend worden, maakt het nog geen apart spel. De grote meerderheid van de packs wordt verkregen door en gebruikt voor speldeelname. De verhandelbaarheid van de packs op de zwarte markt is betrekkelijk. De zwarte markt richt zich voornamelijk op het verhandelen van complete accounts in plaats van losse packs of de inhoud daarvan. Omdat de packs geen opzichzelfstaand spel vormen, zijn ze geen kansspel en is daar geen vergunning voor nodig. De uitgever heeft de Wet op de kansspelen daarom niet overtreden en de Kansspelautoriteit had de uitgever dus ook geen dwangsom mogen opleggen. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft de opgelegde dwangsom ‘herroepen’. Dit betekent dat de dwangsom van tafel is.