Spectaculaire archeologische vondsten in Tiel, van villa of heiligdom

Voor Nederland unieke vondsten, betekenis nog mysterie

Bij opgravingen op bedrijvenpark Medel in Tiel zijn opmerkelijke objecten uit de Romeinse tijd ontdekt. Ronduit spectaculair is de vondst van een beeld van de god Jupiter en een grafsteen met inscriptie ‘DEAE’ (aan de godin). Ook zijn er maar liefst 2500 bronzen voorwerpen opgegraven, waaronder een unieke en zeldzame zalfpot (balsamarium) gedecoreerd met liefdesgoden (Eroten) in reliëf. Dergelijke objecten worden bij hoge uitzondering in Nederland aangetroffen en zijn dan vaak afkomstig van villa’s of tempels. De betekenis van de vondsten op deze locatie is vooralsnog een mysterie.

De opgraving bij Tiel, in totaal zo’n 36 voetbalvelden in omvang, is het grootste archeologisch onderzoek van de afgelopen twintig jaar in Nederland. Toen de eerste schep de grond in ging, werden de archeologen van ADC ArcheoProjecten en BAAC al verrast door de vondstrijkdom uit de Romeinse periode; Medel is een ware archeologische schatkamer. Het fraaie bronzen balsamarium, een potje voor olie, zeep of parfum, is een onbetwist topstuk. Het is versierd met een badscène met Eroten, de speelse Romeinse halfgoden voor liefde en lust.
Ook de andere bronzen voorwerpen, zoals mantelspelden (fibulae), ringen -waaronder één met een zeldzame cameo met centaur (paardmens)-, dolken, een olielamp en een wijnzeef zijn luxe artikelen die alleen van rijke Romeinse huishoudens of van locaties met een bijzondere functie bekend zijn. De beeldhouwwerken zijn eveneens verre van alledaags; een kalkstenen beeld van Jupiter, de oppergod van de Romeinen (45 cm), een grafsteen met inscriptie, een beeld van een man met schenkkan en een met bladmotieven versierde zuilbasis. Al deze voorwerpen zijn ontdekt in een oude rivierbedding die langs het iets hoger gelegen perceel ‘de Hoge Hof’ loopt. Omdat dit perceel niet wordt bebouwd, zijn de archeologische resten niet bedreigd en wordt daar nu niet opgegraven. Archeologen vermoeden dat daar een villa of een  heiligdom ligt.

Bataven en Romeinen

Deze ontdekkingen maken Medel meteen tot één van de rijkste Romeinse vindplaatsen in de Betuwe. Dit gebied, waar Bataafse boeren normaal gesproken in nederzettingen met huizen van hout en leem woonden, was gedurende de Romeinse periode  (12 v. Chr-400 na Chr.) deel van de grensprovincie van het Romeinse rijk. Met de komst van de Romeinen gingen hun gebruiken, voorwerpen en technieken steeds meer deel uitmaken van het dagelijks leven van de Bataven.
Dat blijkt ook uit twee grafvelden die door archeologen van VUhbs op het terrein zijn opgegraven. Er zijn ca. 80 crematiegraven aangetroffen met typisch Romeinse grafgiften, zoals  aardewerken borden, glaswerk, een schaar en een scheermes. Opmerkelijk is dat er ook overledenen begraven zijn. Er is een dubbelgraf met twee baby’s ontdekt. Oorspronkelijk waren de graven met aarden heuvels gemarkeerd; de grafheuvels in Medel behoren, met exemplaren van 23 meter doorsnede, tot de grootste die op het voormalig Bataafse platteland zijn aangetroffen.

Uitbreiding bedrijventerrein Medel

Het onderzoek vindt plaats voorafgaand aan de uitbreiding van bedrijvenpark Medel, in opdracht van het industrieschap Medel. Het is het grootste archeologisch onderzoek in de Betuwe sinds de aanleg van de Betuwelijn eind jaren ’90. Vijf archeologische bedrijven (ADC ArcheoProjecten, Archol, BAAC, RAAP, VUhbs) en hun wetenschappers doen het onderzoek. Zij worden hierbij geassisteerd door tientallen vrijwilligers van de Archeologische Werkgroep Nederland (AWN), Beoefenaars Archeologie Tiel en Omstreken (BATO), Oudheidkamer Tiel en de Historisch Kring Kesteren en omgeving (HKKO). Ook de provincie Gelderland is, als eigenaar van de vondsten, nauw betrokken bij het onderzoek. Net als de gemeenten Neder Betuwe en Tiel, die deel uitmaken van het bestuur van Industrieschap Medel.
De opgravingen zijn gestart in november 2016 en duren tot uiterlijk oktober 2017. Naast de sporen en vondsten uit de Romeinse tijd zijn er vele vondsten uit de Steentijd, de Bronstijd, de IJzertijd en de Middeleeuwen aangetroffen.

Open dag en tentoonstelling

Op zaterdag 8 april van 11.00 tot 16.00 uur is een selectie van de vondsten te bewonderen tijdens een open dag. Dan zijn er ook tal van archeologische en Romeinse activiteiten, geschikt voor alle leeftijden. In oktober van dit jaar is er een tentoonstelling over de resultaten van de opgravingen in het Flipje- en Streekmuseum in Tiel.

http://www.archeologie.nl/nieuws-en-opinie/