Oxfam Novib: Gaza-deal hoopvol moment, maar nog veel onzeker voor burgers en hulpoperatie

Oxfam Novib verwelkomt de aankondiging van een gevechtspauze, de vrijlating van Israëlische gegijzelden en Palestijnse gevangenen, en een gefaseerd plan voor een permanent staakt-het-vuren in Gaza, zoals vandaag overeengekomen door onderhandelaars. Het akkoord biedt een lang gezocht, hoopvol moment na vijftien maanden van bruut geweld en ongekend leed. Echter, voor de burgerbevolking in Gaza en voor hulporganisaties is er voorlopig nog veel onzeker. Zo is het essentieel dat er vrije en veilige toegang komt, zonder enige tegenwerking, om snel grootschalige humanitaire hulp te kunnen organiseren. Ook is de deal vooral politiek; veel operationele details moeten nog worden ingevuld. En zelfs als de hulp aan de noodlijdende bevolking op gang komt, blijft het herstel van Gaza en het afleggen van verantwoordelijkheid voor (steun aan) ernstige oorlogsmisdaden een lange en onzekere weg. Oxfam Novib roept de Nederlandse regering op om, samen met anderen, maximale druk uit te oefenen. Niet alleen om het akkoord te doen slagen, maar ook om een blijvende oplossing te vinden en vele decennia van onrecht en ongelijkheid eindelijk te corrigeren. 

Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib: “We hebben lang naar deze dag uitgekeken en nu het zover is komt dat met gemengde gevoelens. Hopelijk breekt er een tijd aan waarin Palestijnen in Gaza, die het zo zwaar hebben gehad en zoveel dierbaren zijn verloren, straks eindelijk wat rust kunnen vinden. Hopelijk kunnen ook snel alle gegijzelden herenigd worden met hun families. Het bestand is nog broos en roept veel vragen op over de praktische uitvoering, maar deze gevechtspauze moet een permanent staakt-het-vuren worden en de gelegenheid bieden voor een enorme humanitaire operatie. Burgers hebben per dag moeten overleven terwijl ze onderworpen werden aan ongekend geweld, verwoesting en uithongering. Samen met andere hulporganisaties staat Oxfam Novib klaar om hen zo snel als mogelijk van levensreddende hulp te voorzien.”  

Na de afschuwelijke aanval van Hamas en Palestijnse gewapende groeperingen op 7 oktober 2023 heeft de Israëlische regering gereageerd met buitenproportioneel geweld waardoor Gaza in de afgelopen 15 maanden compleet onleefbaar is gemaakt. Niet alleen militair, maar ook honger, water en toegang tot gezondheidszorg zijn daarbij als oorlogswapen ingezet. Met bijna 50.000 doden, tienduizenden vermisten, 100.000 gewonden en 90% van de bevolking ontheemd, zijn de noden nauwelijks te overzien. Naast het brute geweld heeft de Israëlische regering de afgelopen maanden de humanitaire hulp opzettelijk en systematisch geblokkeerd.  

Servaes: “Onze eerste aandacht richt zich nu erop om alles te doen om de humanitaire hulp, zodra het kan, heel fors op te schalen. Onmiddellijke en onbelemmerde toegang voor hulpverleners is daarvoor essentieel, zodat voedsel, medische hulp en andere levensreddende middelen de mensen in nood kunnen bereiken. Een enorme hulpoperatie onder moeilijke omstandigheden moet worden opgezet. Wij staan klaar, maar dit kan alleen slagen als de internationale gemeenschap eindelijk zorgt voor naleving van de afspraken en van het humanitair oorlogsrecht.”  

Er bestaan nog veel vragen over de praktische uitvoering, en sommige ambities lijken niet realistisch. Zo kan de doelstelling om dagelijks 600 trucks met hulpgoederen binnen te brengen onmogelijk gerealiseerd worden wanneer alleen de grensovergang bij Rafah wordt geopend. Ook is er onzekerheid over het (tot nu toe zeer restrictieve) toelatingsbeleid voor hulpgoederen en hulpverleners, over de veiligheid binnen de Gazastrook en over de toekomstige rol van VN-hulporganisatie UNRWA, die cruciaal is als ruggengraat voor de hulpoperatie. Oxfam Novib roept de internationale gemeenschap verder op om de naleving van afspraken onafhankelijk te monitoren en om forse extra middelen voor humanitaire hulpverlening aan burgers in Gaza vrij te maken.  

De afgelopen 15 maanden zijn talloze internationale wetten, die juist bestaan om burgers te beschermen, geschonden. De Israëlische regering heeft een verwoestende militaire campagne uitgevoerd onder het stilzwijgend toezicht van de internationale gemeenschap. Ook Nederland is, ondanks onze positie als ‘voorvechter van internationaal recht’, doorgegaan met het faciliteren van het Israëlische optreden door het leveren van politieke, economische en zelfs militaire steun. De tienduizenden burgerdoden, de complete verwoesting van Gaza, en talloze waarschuwingen van internationale hoven en mensenrechtenorganisaties hebben die koers niet doen wijzigen.  

Servaes: “Onze aandacht gaat nu eerst naar de opschaling van hulp, maar – ook als dit stand houdt – mogen we niet vergeten wat er is gebeurd en wie daar verantwoordelijkheid voor draagt. Deze oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid mogen niet onbestraft blijven, net zomin als de medeplichtigheid van de Nederlandse regering door de onvoorwaardelijke steun hierbij. Ook moeten we geen enkele illusie hebben dat dit conflict kan worden opgelost zonder een onmiddellijk einde aan de 18-jarige blokkade van Gaza en de illegale bezetting van Palestina. Vrede, stabiliteit en gerechtigheid kunnen pas werkelijkheid worden wanneer Palestijnen en Israëli's eindelijk gelijkwaardig naast en met elkaar kunnen leven. Die weg is nog heel lang, maar moet onze absolute prioriteit hebben.”