Oudste röntgenfoto's gevonden in collectie Teylers Museum

Oudste röntgenfoto’s ter wereld gevonden in collectie Teylers Museum

Bijzondere ontdekking in nalatenschap Lorentz

In de collectie van Teylers Museum is onlangs een spectaculaire vondst gedaan. In de nalatenschap van Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz is een uiterst zeldzame complete set van de oudste röntgenfoto’s ter wereld ontdekt, afgedrukt door Wilhelm Röntgen zelf. Lorentz kreeg ze door Röntgen toegestuurd. De afdrukken, waaronder de beroemde foto van de hand van Röntgens echtgenote, door Time Magazine bij de 100 invloedrijkste foto’s ooit geschaard, zijn tot en met 14 juli te zien in Teylers Museum.

‘X-stralen’

“Ik heb mijn dood gezien!” schijnt Bertha Röntgen vol verbijstering te hebben uitgeroepen toen ze de foto zag die haar man van haar hand met ring had gemaakt met zijn net ontdekte, mysterieuze ‘X-stralen’. Begin november 1895 doet de (Nederlands-Duitse) natuurkundige Wilhelm Conrad Röntgen een eerste waarneming die hem op het spoor van deze nieuwe straling zet. Nog wonderlijker is de daaropvolgende observatie: Röntgen denkt een aftekening van zijn eigen skelet te zien als hij tussen de stralingsbron en een lichtgevoelig scherm staat.

Zeldzame set afdrukken

Eind december 1895 drukt Röntgen een aantal sets foto’s af. Hij stuurt ze rond aan een kleine groep prominente natuurkundigen, waaronder Lorentz, als bewijsstukken bij de publicatie waarmee hij zijn ontdekking van de ‘X-stralen’ wereldkundig maakt. Deze eerste afdrukken zijn uiterst zeldzaam: voor zover bekend is er verder alleen nog een complete set in Londen.

Er zijn weinig natuurkundige ontdekkingen die zo snel een wijdverbreide toepassing vonden als die van Röntgen, vooral in de geneeskunde. Binnen een jaar na Röntgens mededeling beschikten enkele ziekenhuizen in Nederland al over röntgenapparatuur. In veel steden sprongen de private ‘röntgeninstituten’ uit de grond.

Het Lorentz Lab

Hendrik Antoon Lorentz was van 1910 tot zijn dood in 1928 directeur van Teylers Natuurkundig Laboratorium. De bijzondere foto’s doken onlangs op in de verzameling publicaties die Teylers Museum bezit uit de persoonlijke nalatenschap van Lorentz. Deze wetenschappelijke artikelen, enkele duizenden in totaal, werden hem toegezonden door collega’s uit binnen- en buitenland, onder wie ook Einstein.

Het laboratorium van Lorentz is twee jaar geleden na een grondige restauratie heropend en is te bezoeken met de theatrale rondleiding De Lorentz Formule. Samen met twee acteurs reis je terug in de tijd naar de hoogtijdagen van Lorentz. Reserveren kan via teylersmuseum.nl.