Grootste tentoonstelling over oorlogsgeschiedenis van Groningen in de Akerk

Om vrijheid te vieren, moeten we blijven herdenken. Op 16 april 1945 werd Groningen bevrijd door de Canadezen. In 2025 is dat tachtig jaar geleden. Ter gelegenheid van deze bijzondere mijlpaal presenteert Groninger Kerken de grootste tentoonstelling ooit over de onbekende oorlogsgeschiedenis van Groningen. ‘Oorlog dichtbij’ werpt een nieuw licht op deze ingrijpende periode, met persoonlijke verhalen en indrukwekkende historische beelden.

Een onbekende oorlogsgeschiedenis onthuld

Curator Martin Hillenga, auteur van Groningen 40-45, stelde deze uitvoerige tentoonstelling samen. ‘Oorlog dichtbij’ vertelt het weinig bekende verhaal van Groningen tijdens de Tweede Wereldoorlog: de Duitse bezetting, de stad die grotendeels werd verwoest tijdens de Slag om Groningen en het schrikbarend hoge percentage weggevoerde Joodse inwoners.

De Akerk speelt hierin een cruciale rol. Tijdens de oorlog bood de kerk onderdak aan ondergedoken Engelse piloten, werden er Duitse kerkdiensten gehouden en speelde het kostersechtpaar een moedige rol in het verzet. Deze indrukwekkende verhalen komen tot leven in de tentoonstelling.

Het verhaal van Groningen

Wat de tentoonstelling vooral duidelijk maakt: Groningen heeft zijn eigen oorlogsverhaal, waarvan zelfs veel inwoners van de stad simpelweg geen weet hebben. Generaties schoolkinderen kregen in hun lesboeken en de klas een ‘nationale canon’ aan belangrijke gebeurtenissen gepresenteerd, waarin Noord-Nederland goeddeels afwezig was. Enkele voorbeelden van het specifiek Groninger oorlogsverhaal zijn onder andere:

- De geringe overlevingskans van stad-Groninger Joden, vergeleken met andere steden in Nederland. In Groningen overleefde maar 23 procent van de Joodse gemeenschap, tegenover bijvoorbeeld 25,3 in Amsterdam, 45,9 in Utrecht en 52,1 procent in Enschede. Het verhaal van de jodenvervolging wordt in de Akerk vertelt aan de hand van o.a. een aangrijpend poesiealbum en twee roestige, in 2023 onder een plafond ontdekte fietsen.

- Een aanzienlijk deel van de historische binnenstad van Groningen is in april 1945 verwoest. Groningen was de laatste grote Nederlandse stad waar zwaar gevochten is, met gevechten van straat tot straat.

- Tijdens de loop van de hele oorlog was Groningen een belangrijk centrum voor de (tijdelijke) huisvesting van vluchtelingen, vaak verbloemend ‘evacuées’ genoemd. Dat begon al in 1940 met de opvang van kinderen uit het gebombardeerde Rotterdam. Vooral in de laatste oorlogswinter van 1944-1945 wordt de stad overspoeld met verdrevenen.  Vanaf september ’44 arriveren bewoners van de streek rond Arnhem in Groningen, in januari van het laatste oorlogsjaar zijn het vooral Limburgers. Daarnaast herbergt de provincie ruim zesduizend ‘hongerkinderen’ uit de grote steden in West-Nederland. In het Noorden zijn de voedseltekorten kleiner. Ook belandden er groepen NSB’ers en collaborateurs die in het najaar van 1944 naar Duitsland waren gevlucht en daar niet meer welkom waren.

Beleving door beelden, geluid en objecten

Bezoekers worden ondergedompeld in de realiteit van de oorlogsjaren. Foto’s tonen afscheid, onderdrukking en verwoesting. Soundscapes van explosies en overvliegende vliegtuigen laten de impact van de oorlog op de stad voelen. Persoonlijke objecten, zoals helmen, affiches, boeken en een poëziealbum met herinneringen aan de oorlog, maken de geschiedenis tastbaar.

Een kans om stil te staan bij vrijheid

‘Oorlog dichtbij’ biedt een bijzondere gelegenheid om na te denken over de impact van oorlog en de waarde van vrijheid, ook 80 jaar na dato. De tentoonstelling is onderdeel van de provinciale manifestatie 80 Jaar Vrijheid en kwam tot stand in samenwerking met Museum aan de A, het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, de Groninger Archieven en de Synagoge Groningen.

Bezoekinformatie

Te zien t/m 22 juni 2025

Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 16.00 uur, zondag 12.00 - 16.00 uur

Entree: € 4,50 per persoon, gratis voor bezoekers t/m 17 jaar

Locatie: Akerk, Akerkhof 2, Groningen

Meer informatie: akerk.nl