'Geen gekke gedachte dat Schiermonnikoog bij Groningen zou horen'

Dit is een expertquote van Meindert Schroor, Waddenacademie, in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: Ligt Schiermonnikoog in de provincie Groningen? Volgens deze lesmethode wel. 'Laat ze dit in Friesland niet horen' - Leeuwarder Courant

Onlangs wees de Leeuwarder Courant op een storend foutje in een aardrijkskundeboek. Volgens de uitgever Alles-in-1 hoort Schiermonnikoog bij Groningen, evenals Rottumerplaat en Rottumeroog. Dat mochten ze wat het eerstgenoemde eiland betreft wel willen. Temeer waar Schiermonnikoog al eeuwen naar het oosten wandelt en in 2006 en 2021 grenswijzigingen ten faveure van Friesland en ten koste van Groningen plaatsvonden om onduidelijkheden tussen veiligheidsregio’s bij calamiteiten te voorkomen.

Het naar de grijze of schiere monnikspijen van de cisterciënzer monniken van Klaarkamp bij Rinsumageest genoemde eiland heette aanvankelijk Wierumeroog, ofwel eiland tegenover het Friese dijkdorp Wierum gelegen. Tegenwoordig ligt het vrijwel in zijn geheel voor de Groninger kust.

Toch is de gedachte dat Schier bij Groningen zou horen niet zo’n gekke. De Staten van Friesland verkochten het eiland uit geldgebrek in 1640 en de reeks daaropvolgende particuliere eigenaren eindigde met de Duitse graaf van Bernstorff. Die moest het eiland na de Tweede Wereldoorlog als vijandelijk bezit bij de Dienst Domeinen inleveren.

Nauwe banden met stad en provincie Groningen

Eerder, in augustus 1915, stelde een inzender in het Nieuwsblad van het Noorden voor om Schier maar aan Groningen over te dragen. Een en ander vanwege de nauwe banden met die stad en provincie, gesteld tegenover de kennelijke onwil van de Friese staten om aan een broodnodige aanlegsteiger voor de veerboot mee te betalen, waar de graaf en het Rijk daartoe wel bereid waren.

In november 1945 stelde de burgemeester van Groningen aan de premier en de minister van Financiën voor om het grondgebied van zijn gemeente uit te breiden met Schiermonnikoog, zijns inziens ‘recreatiecentrum voor in de eerste plaats de bevolking van de stad Groningen’. Dat was zelfs voor Groningen - dat eeuwenlang als een stadstaat, zowel als overheid en particulier grondeigenaar de lakens uitdeelde in zijn veenkoloniën - een stap te ver. Schiermonnikoog was en bleef Fries.

Dr. Meindert Schroor is portefeuillehouder Cultuurhistorie Waddenacademie.