'Standpunt artsenorganisatie over euthanasie biedt handvatten voor arts en patiënt'

Dit is een expertquote van Amnon Weinberg, ZBVO, in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: Artsenorganisatie verruimt standpunt over euthanasie bij dementie | ANP

Artsenfederatie KNMG heeft een ruimer standpunt ingenomen rond euthanasie bij dementie. In het nieuwe standpunt wordt een praktisch kader gegeven waarmee de arts zorgvuldig om kan gaan met euthanasievragen en wilsverklaringen bij dementie. Dit kader biedt ook duidelijkheid aan mensen met dementie en hun naasten ten aanzien van hun rol en verwachtingen.

Wilsbekwaamheid

Dementie kan ingedeeld worden in drie fases: vroeg, midden en late fase. In de eerste twee fasen bestaat er nog (soms wisselende) wilsbekwaamheid ter zake een euthanasieverzoek; in de late fase – vergevorderde dementie - bestaat die niet meer.

De KNMG benadrukt dat er in het geval van euthanasie bij wilsonbekwame mensen met vergevorderde dementie altijd een schriftelijk euthanasieverzoek moet zijn, opgesteld door de patiënt bij wilsbekwaamheid. Het gaat in de late fase om uitzonderlijke situaties, waarbij er sprake moet zijn van ondraaglijk lijden. Verder mogen er geen contra-indicaties zijn, waarbij de patiënt duidelijk aangeeft geen euthanasie meer te willen (ofwel verandering van mening).

Ondraaglijk lijden

Daar waar in de vroege fase en middenfase nog wel met de patiënt over de wens en het lijden gecommuniceerd kan worden, kan dat in de late fase niet meer. Indien de communicatie ontbreekt is het dus een bijzonder complexe situatie waarbij ingeschat moet worden of de wens van de patiënt beschreven in de wilsverklaring van toepassing is. In het standpunt wordt de arts sterk aanbevolen om zich multidisciplinair verband en door inzet van deskundigen ter zake te laten adviseren.

Tijdig spreken

Het is cruciaal dat de patiënt zijn wensen kan aangeven op het gebied van zorg en behandeling. Ook de communicatie van de (huis)arts is erg belangrijk. Die kan zich laten adviseren door de specialist ouderengeneeskunde en andere professionals die in de zorg betrokken zijn. Een euthanasiewens moet met regelmaat bevestigd worden om in een fase van wilsonbekwaamheid nog van waarde te kunnen zijn. Dat is een verantwoordelijkheid van arts én patiënt, en dient proactief benaderd te worden.

Bij te voorspellen wilsonbekwaamheid is het van groot belang om te anticiperen op situaties als vijf vóór en vijf over twaalf. Euthanasie is geen recht van de patiënt en geen plicht voor de arts. Het standpunt van de KNMG biedt handvatten voor arts, patiënt en naasten om hier op een respectvolle en zorgvuldige manier mee om te gaan.

Amnon Weinberg is Specialist Ouderengeneeskunde en SCEN (Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland)-arts bij ZBVO