Mangroveherstel voor kustbescherming mogelijk met nieuwe inzichten

Langs de noordkust van Java, Indonesië, stijgt de relatieve zeespiegel in een alarmerend tempo als gevolg van bodemdaling. Dit heeft enorme gevolgen voor mensen en mangrovebossen langs de kust. De afgelopen vier jaar onderzocht Celine van Bijsterveldt, bioloog bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), de mogelijkheden van mangroveherstel als kosteneffectieve en duurzame oplossing voor kustbescherming.

Mangroven zijn tropische bossen die groeien op de grens tussen land en zee. Met behulp van luchtwortels zijn ze bestand tegen frequente overstromingen door getijden. Deze dichte bossen vol luchtwortels vertragen golven en waterstromingen en kunnen zo de overstromingsbestendigheid van laaggelegen kustgebieden vergroten.

Kwetsbare kustlijnen

Helaas zijn juist in de dichtbevolkte gebieden de mangroves gekapt om land vrij te maken voor andere doeleinden, zoals aquacultuur. Deze kusten zijn nu kwetsbaar geworden voor erosie. Nu de zeespiegel stijgt, wordt het herstel van mangroven steeds belangrijker om deze dichtbevolkte kusten te beschermen.

"Ik heb deze regio bezocht tijdens mijn studie in 2015, en ik zag hoezeer de mensen leden onder kusterosie en frequente overstromingen", zegt Van Bijsterveldt. "Soms erodeerde de kust wel 100 meter per jaar en hele dorpen verdwenen in zee. Ik wilde helpen bij het herstel van het beschermende mangrovebos en daarvoor moesten we eerst begrijpen hoe het systeem werkt."

Hoop bieden aan landelijke kusten

In haar onderzoek naar mangroven heeft Van Bijsterveldt zich verdiept in de belangrijke vraag hoe deze ecosystemen van onschatbare waarde kunnen worden hersteld voor een effectieve kustbescherming. Haar bevindingen kunnen hoop bieden aan tropische kusten van het platteland die worstelen met zeespiegelstijging, erosie en vervuiling.

Water, sediment en vegetatie

Samen met andere promovendi met een civieltechnische achtergrond probeerde Van Bijsterveldt de ingewikkelde relatie tussen water, sediment en vegetatie langs snel eroderende kustlijnen te ontrafelen. De gezamenlijke inspanningen van het team waren erop gericht de mechanismen te begrijpen die een effectief herstel van de mangrove mogelijk maken.

Herstel is mogelijk

Het onderzoek van Van Bijsterveldt heeft belangrijke inzichten opgeleverd. Er is ontdekt dat mangrovebossen succesvol kunnen worden hersteld in gebieden die zijn aangewezen voor kustbescherming. Op voorwaarde dat er kritieke basisomstandigheden worden gecreëerd, zoals bodemhoogte, breedte van de slikken en de sedimentatiesnelheid, kunnen jonge mangroves zich met succes vestigen. Opvallend was dat volgroeide mangroven veerkracht toonden tegen door de mens veroorzaakte stressfactoren, waaronder vervuiling, en een hoge mate van tolerantie vertoonden tegen snelle zeespiegelstijging wanneer er voldoende sediment aanwezig was.

Wereldwijde uitdagingen door klimaatverandering

Het onderzoek van Van Bijsterveldt heeft brede implicaties voor de wereldwijde uitdagingen die klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en de noodzaak van maatschappelijke verandering met zich meebrengen. Haar werk biedt een blik in de toekomst voor plattelandsgebieden aan de kust die worstelen met voortdurende vervuiling en zeespiegelstijging. Door de ingewikkelde dynamiek tussen mangroven en hun omgeving te laten zien, dragen de bevindingen van Van Bijsterveldt bij aan de ontwikkeling van effectieve strategieën om de gevolgen van deze urgente problemen te beperken.