Mascha van Nieuwkerk (Fuse) valt voor 'crispy' Italiaan

De jonge Nederlandse celliste Mascha van Nieuwkerk, een van de oprichters van Fuse, de huisband van Podium Witteman, krijgt een ‘nieuwe’ honderd jaar oude cello in bruikleen van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (NMF). Het instrument werd gekozen na een uitgebreide klanktest met zeven cello’s. Geholpen door een jury van experts waaronder docenten, cellisten en collectiebeheerders van het NMF, kozen Mascha en het NMF voor een Italiaanse cello gebouwd rond 1900 door Orsolo Gotti.

Mascha van Nieuwkerk: “Ik zocht al langer naar een cello met een meer solistisch, eigen geluid. Een instrument dat me uitdaagt en me de overtuigingskracht geeft om mijn persoonlijke muzikale stem nog sterker te laten horen.” ‘Crispy’, fluwelig en open, zo typeert Mascha de Gotti. “Hij klinkt zoals hij eruitziet. Warm en met een mooie, donkere houtachtige klank. En tegelijkertijd kun je er heel goed mee articuleren. Hij is zoals zo'n toetje, je weet wel, zo'n hele lekkere zachte cake, met daarbovenop van die knisperige, krokante nootjes.”

De cello is gebouwd door Orsolo Gotti (1867-1922) rond 1900 en komt uit een lange traditie van vioolbouw in Pieve di Cento, Noord-Italië. Carlo Carletti, leerling van de beroemde vioolbouwers Fiorini en Pollastri uit Bologna, startte er eind 19e eeuw zijn werkplaats en gaf de kunst door aan zijn zoons Natale, Orfeo en Nullo Carletti, en aan Orsolo Gotti en zijn zoon Anselmo.

De cello heeft een populierenhouten achterblad. Aan deze lichte en zachte houtsoort dankt het instrument onder meer zijn warme, donkere klank. Door wie de Gotti de afgelopen 100 jaar is bespeeld, is niet bekend. In het najaar 2018 kwam de Italiaanse cello naar Nederland. Geertje van der Linden, collectiebeheerder bij het NMF: “Het instrument was in uitstekende staat. Behalve een nieuwe kam en stapel, hoefde er niets aan te gebeuren. Wel klonk hij nog wat stroef. We vermoeden dat hij een aantal jaren niet is bespeeld. Na het intensieve spel van Mascha tijdens de proefperiode hoorde je de Gotti per keer vrijer worden.”

Mascha van Nieuwkerk

Met haar energieke, vrije speelstijl waarin ritme en improvisatie een grote rol spelen, behoort Mascha van Nieuwkerk tot een nieuwe generatie muzikanten die muzikale barrières doorbreken. Ze specialiseerde zich in het maken van eigenzinnige bewerkingen van stukken uit het klassieke, folk- en jazzrepertoire. Omdat ze zich de komende jaren naast haar ensemblespel ook als solist wil ontwikkelen, was ze al geruime tijd op zoek naar een instrument met nieuwe uitdagingen. “Ik speelde op een mooie 18e-eeuwse Hollandse cello, gebouwd door Jean Baptiste Lefèbvre, ook uit de collectie van het NMF. Het instrument is bescheiden van karakter en kleurt prachtig mee in een ensemble. Het heeft me ver gebracht. Met Fuse heb ik een vliegende start van mijn carrière mogen beleven. We zijn de huisband van Podium Witteman, brachten onze debuut-cd uit en gaven zo’n zeshonderd concerten door heel Nederland. Ik ben nu in een nieuwe fase gekomen en mijn fantasie gaat verder. Ik zoek een instrument dat me de overtuigingskracht geeft om mijn persoonlijke muzikale stem nog sterker te laten horen. Een instrument dat meekleurt in het ensemble én van zich kan laten horen met een eigenzinnige, solistische stem.” Mascha probeerde het afgelopen jaar verschillende instrumenten uit de collectie van het NMF, maar er waren geen passende celli beschikbaar. Dankzij een nalatenschap kon het NMF samen met Mascha uiteindelijk op zoek naar een nieuwe aanwinst.

Klanktest

Zeven hoogstaande celli werden bijeengebracht. Franse, Engelse, Duitse, Italiaanse, Belgische en Nederlandse instrumenten daterend van 1770 tot 2001. Om ze goed onder handen te kunnen nemen en te beoordelen, waren ook de cellisten Michael Müller en Geneviève Verhage uitgenodigd om de instrumenten te komen bespelen en beluisteren. Verder luisterde een panel mee bestaande uit de twee collectiebeheerders van het NMF, celliste Monique Bartels en contrabassist Peter Stotijn, beiden lid van de Instrumenten Commissie van het NMF. In de Sweelinckzaal van het Conservatorium van Amsterdam werden de zeven instrumenten urenlang zachtmoedig én stevig aangepakt. Drie favorieten bleven uiteindelijk over. Deze gingen vervolgens met Mascha mee op tour om ze ook in zalen met een heel andere akoestiek uit te proberen en om te horen of hun expressie overeind bleef te midden van andere instrumenten. In de weken na de klanktest ontwikkelde de Gotti zich onder Mascha’s handen tot de sprekende eigenzinnige cello die ze zocht. 

Nationaal Muziekinstrumenten Fonds

Het NMF helpt professionele musici en conservatoriumstudenten door ze een instrument in bruikleen te geven waarmee ze kunnen groeien en zich kunnen onderscheiden. Op dit moment hebben zo’n 400 musici een instrument van het NMF in bruikleen. Topmusici zoals Janine Jansen, Rosanne Philippens, Noa Wildschut, Rembrandt Frerichs, Aidan Mikdad, Ella van Poucke, Alexander Warenberg en Remy van Kesteren spelen of speelden op een instrument uit de collectie van het NMF. Strijkinstrumenten en strijkstokken vormen het hart van de collectie. Daarnaast beheert het NMF harpen, vleugels, fortepiano’s, gitaren en bijzondere blaasinstrumenten. De collectie heeft een waarde van 35 miljoen euro. Het NMF is een goed doel, ontvangt geen overheidssubsidie en is voor bijna 100% afhankelijk van particuliere schenkingen en nalatenschappen. Zowel met financiële middelen als met muziekinstrumenten is het NMF geholpen.