Onderzoek naar liquidaties: wat brengt betrokkenen tot hun daad?

‘Liquidaties in Nederland: ontwikkelingen & achtergronden van schutters en andere betrokkenen’ 

Nieuwe publicatie in de reeks Politiewetenschap van het Programma Politie en Wetenschap.

“Ik heb ook echt jongens meegemaakt die hebben geen liefde thuis, die weten niet wat liefde is. Voor hun is liefde een grote slag slaan, dat is liefde. Want, ja dan word je omringd, dan ben je welkom, dan kun je met de populaire jongens meedoen.” Aldus een veroordeelde voor betrokkenheid bij een liquidatie.  

Dankzij dit wetenschappelijke onderzoek weten we uit eerste hand hoe en waarom veroordeelden betrokken raakten bij liquidaties. Beweegredenen om een liquidatie uit te voeren of eraan mee te werken, variëren van wraak, financieel gewin tot erbij willen horen en loyaliteit. Opvallend is dat het merendeel van de liquidaties plaatsvindt binnen de ’eigen groep’ en niet bij rivaliserende groepen. Verder wijst het onderzoek uit dat schutters niet steeds jonger worden en ze nagenoeg allemaal vóór het plegen van de liquidatie al bij de politie bekend zijn, met gemiddeld 27 strafbare feiten. 

De zogenoemde ‘voedingsbodem’ van betrokkenheid bij liquidaties is complex. De lifestory interviews leren ons dat problematiek in de tienerjaren onder meer leidt tot ongeoorloofd schoolverzuim en dat betrokkenen steeds meer afglijden richting de criminaliteit. Voor een merendeel wordt de tienerperiode getekend door een criminele buurt of familie met verkeerde voorbeelden, gemiste verbinding met een ouder, armoede en een zucht naar spanning. 

Nog niet eerder is in wetenschappelijk onderzoek naar liquidaties in Nederland zo dicht bij de bron informatie opgehaald. Naast informatie uit OM-strafdossiers gaat het om unieke politiedata en levensverhalen van veroordeelde betrokkenen bij liquidaties, een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve gegevens. Het onderzoek is op initiatief van het RIEC Midden-Nederland uitgevoerd samen met ESSA Research, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Landelijke Eenheid van de politie, in opdracht van Politie en Wetenschap. 

De bevindingen uit het rapport vergroten de kennis over het fenomeen liquidaties, zijn van betekenis voor beeldvorming rondom het thema en leveren een bijdrage aan praktijkgerichte handelingsperspectieven om de voedingsbodem voor betrokkenheid bij liquidaties tegen te gaan.

Martin Sitalsing, politiechef en landelijk portefeuillehouder Zorg & Veiligheid: “Alhoewel we de daad niet kunnen voorspellen, valt er preventief veel winst te behalen. Een aanpak met oog voor de volledige context waarin kwetsbare jongeren opgroeien, is nodig. Een aanpak waarin partners als politie en gemeenten, maar ook wijkgerichte (jeugd)werkers, docenten, ouders en jongeren nauw samenwerken. Alléén wanneer dit belang breed wordt gevoeld, kunnen we deze problematiek effectief en voor de lange termijn bestrijden.”