Gecombineerde toezichtstrategie: praktijk wijkt af van beleid

Steeds meer toezichthouders combineren risico-gestuurd toezicht met het delegeren van verantwoordelijkheden naar bedrijven die onder toezicht staan en aanscherping van handhaving en sanctionering. Maar werkt deze strategie in de praktijk? Uit onderzoek blijkt dat de werkwijze waarop inspecteurs hun taken uitvoeren vaak afwijkt van de strategie van de toezichthouder.

Zo vatten inspecteurs hun taken breder op en maken ze gebruik van informele handhavingsinstrumenten. Daarnaast beperken inspecteurs zich niet tot de voorselectie van risico’s en locaties, maar treden ze in de praktijk ook op tegen risicovolle of gevaarlijke situaties die buiten de selectiecriteria vallen. Tenslotte besteden ze meer tijd aan de juridische kwaliteit van hun werk, maar worden ze door de hoge eisen selectiever in het opmaken van boeterapporten. Dat blijkt uit onderzoek van Van Wingerde, Mascini en Barth van de Erasmus Universiteit Rotterdam dat zij in opdracht van het programma Handhaving en Gedrag bij de ISZW deden. Ze richtten zich hierbij op de handhaving van de wet- en regelgeving rond arbeidsomstandigheden.

Waarom een gecombineerde toezichtstrategie?

Veel toezichthouders kregen de afgelopen jaren te maken gekregen met bezuinigingen. De maatschappelijke eisen ten aanzien van de kwaliteit en effectiviteit van toezicht blijven echter onverminderd hoog. Tegelijkertijd wordt de roep om zich op transparante wijze over de gehanteerde werkwijzen en resultaten te verantwoorden steeds groter. Toezichthouders zien een gecombineerde beleidsstrategie als oplossing voor deze opgave. Hierbij combineren toezichthouders risico-gestuurd toezicht met het delegeren van verantwoordelijkheden naar onder toezicht gestelde bedrijven en aanscherping van handhaving en sanctionering.

Consequenties voor inspecteurs

Inspecteurs moeten, dankzij de invoering van deze gecombineerde strategie, hun werk op een andere manier organiseren. Zij hebben minder keuzevrijheid en moeten overtredingen met betrekking tot voorgeselecteerde risico’s in voorgeselecteerde branches op gestandaardiseerde wijze handhaven, zodat hun beslissingen ook juridisch standhouden. Uit het onderzoek komt naar voren dat de wijze waarop inspecteurs toezicht houden niet zo drastisch is veranderd als volgende de gecombineerde strategie zou moeten. Toezichthouders moeten hier bij het invoeren van de gecombineerde strategie rekening mee houden.

‘Handhaving en Gedrag’

Deze publicatie is een nieuwe uitgave in de reeks ‘Handhaving en Gedrag’. ‘Handhaving en Gedrag’ is een interdepartementaal samenwerkingsprogramma en is opdrachtgever voor gedragswetenschappelijk onderzoek relevant voor handhaving en naleving van regelgeving. Het programma bouwt aan wetenschappelijke kennis over mechanismen die ten grondslag liggen aan naleving of overtreding van regelgeving en de wijze waarop de overheid dit gedrag kan beïnvloeden.