Jaarplank Eise Eisinga na een kwart eeuw weer beschilderd

Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium is het oudste nog werkende Planetarium ter wereld. 

Dit nauwkeurig bewegende schaalmodel van het zonnestelsel werd tussen 1774 -1781 door de wolkammer Eise Eisinga gemaakt in zijn woonkamer. Alle planeten, zon, maan en sterren bewegen volgens werkelijkheid. Ook is elke dag onder andere het juiste opkomst- en ondergangstijdstip van de zon en maan af te lezen, de juiste datum, dag van de week en nog veel meer. 

Alles wordt aangedreven door een ingenieus raderwerk van tientallen houten wielen en duizenden spijkers, met een slingerklok en negen gewichten als motor.

Een van de creatiefste invullingen bij het raderwerk is het systeem met de jaarplank. Deze plank is voorzien van 23 jaartallen. Elk jaar op 31 december om 16.00 uur wordt deze plank automatisch in beweging gebracht door een speciale spijker op het datumrad. In acht uur tijd schuift hij één positie op, zodat precies om middernacht het juiste jaartal zichtbaar wordt. Slechts eens in de 23 jaar moet deze plank worden voorzien van een nieuwe reeks getallen. 

Eise Eisinga schrijft in zijn instructieboek uit 1784 precies hoe dit moet worden uitgevoerd. 

En na bijna een kwart eeuw was het zo ver! Vandaag is de nog altijd originele jaarplank uit het raderwerk worden genomen en door een restauratieschilder voorzien van nieuwe jaartallen. Het Planetarium kan nu weer tot 2040 vooruit!