Verpakkingsindustrie slaat alarm: stoppen met single use-producten schaadt milieu

AMSTERDAM, 18 april 2023 – Helemaal stoppen met producten en verpakkingen voor eenmalig gebruik (single use) kan juist slechter uitpakken voor het milieu. Zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat op papier of karton gebaseerde recyclebare single use-producten een lagere milieu-impact hebben en voor minder CO2-uitstoot zorgen dan herbruikbare producten (reusables).

Daarom waarschuwt de Nederlandse Vereniging van Groothandelaren in Papier- en verpakkingsmaterialen (NVGP) het kabinet en de Tweede Kamer in een brandbrief voor een totaalverbod op single use-producten. De brief en de beantwoording ervan door staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat worden donderdag 20 april behandeld door de IenW Kamercommissie.

De belangenvereniging voor de verpakkingsindustrie staat achter het doel van de overheid om plastic zwerfafval te verminderen om daarmee de plastic-vervuiling in zeeën en oceanen terug te dringen. Om dit bereiken heeft de EU de Single Use Plastic Directive (SUPD) opgesteld, die inmiddels in werking is getreden. Daardoor zijn bijvoorbeeld plastic bestekken, plastic rietjes, plastic borden en nog een aantal productgroepen voortaan verboden. 

De NVGP wil een aantal zaken in een breder en genuanceerder perspectief plaatsen. De vereniging stelt dat er meerdere wegen leiden naar een oplossing. Op dit moment wordt er vanuit de overheid enkel ingezet op gebruik van reusables en worden single use-producten in het verdomhoekje gezet. Dat is niet terecht. 

Daarmee worden diverse wetenschappelijk, goed onderbouwde onderzoeken naar het gebruik van reusables en single use-producten genegeerd. Die onderzoeken tonen aan dat ook herbruikbare producten tot veel negatieve milieueffecten leiden. Dat vindt de NVGP een zorgelijke situatie.

Een recente LCA-studie in opdracht van de EPPA (European Paper Packaging Alliance) toont bijvoorbeeld aan dat het gebruik van recycleerbare, op papier gebaseerde single use-verpakkingen op bijna alle fronten een veel lagere negatieve milieu impact heeft dan het gebruik van reusables. Gebruik van reusables blijkt volgens dat onderzoek 2,8 keer meer CO2-uit te stoten, 3,4 keer meer zoet water te gebruiken, 56% meer fijnstof uit te stoten en 46% meer fossiele brandstoffen te gebruiken. Dat zijn zaken die klimaatverandering versnellen in plaats van tegengaan, de waterstress verhogen en zorgen voor uitputting van de bodem. 

Dit onderzoek wordt gestaafd door een onderzoek van het Global management consulting bureau Kearny in opdracht van McDonalds (No Silver Bullit). Uit dit rapport blijkt dat enkel het gebruik van reusables niet tot het gewenste resultaat leidt en veel negatieve impact zal hebben op milieu, kosten en efficiency. 

Daarnaast is er afgelopen week een rapport van McKinsey gepubliceerd waarin de potentiële impact van reusables op het milieu en de economie is onderzocht. Ook daaruit blijkt het nadelige effect van deze maatregelen.

Volgens de verpakkingsbranche kan het zwerfaval ook verminderd worden als beide productgroepen gebruikt worden. Als er maar een duurzaam systeem achter zit. Welk systeem, dat moeten eindgebruikers zelf kunnen bepalen. Zo bestaan er voor producten voor eenmalig gebruik al duurzame varianten die leiden tot minder zwerfafval en die gerecycled worden.

Toch mogen die straks niet meer verkocht worden omdat ze nog niet voldoen aan de Nederlandse definitie van hoogwaardige recycling, terwijl ze wel aan de Europese definitie van hoogwaardige recycling voldoen.  

Hiervoor in de plaats kunnen er straks op kantoren of op festivals alleen nog herbruikbare  producten en systemen ingezet worden. Dat is echter niet de enige oplossing, stelt de NVGP. Over reusables worden nog te veel positieve aannames gedaan. Zo zou slechts 5% van de herbruikbare bekers tijdens festivals uitvallen, terwijl dat volgens de leveranciers in de praktijk 15 tot 30% zal zijn.

Een rapport van Professor A. McDowell, Emeritus Professor Foodstudies aan de Ulster University beschrijft daarnaast de gevaren op het gebied van voedselhygiëne bij het gebruik van reusables.

Daarom wil de NVGP dat de kabinet en Kamer zich goed op de hoogte stellen van die rapporten, voordat ze beslissingen nemen die tot ongewenste neveneffecten leiden. Het gebruik van papieren single use-producten moet mogelijk blijven, zolang reusables nog geen volwaardig alternatief zijn. De overheid zou ook bestaande en nieuwe inzamel- en recyclingtechnieken moeten goedkeuren en ondersteunen voor papieren verpakkingen. In de branche komen vele goede duurzame initiatieven die bijdragen aan de reductie van zwerfafval, waar de overheid meer oog voor zou moeten hebben, aldus de NVGP.