Preventieakkoord ligt op koers: alcoholconsumptie daalt

Voor drinken onder 18 jaar wel extra inspanningen nodig

Den Haag, 17 januari 2024 | Het RIVM heeft een inschatting gemaakt wat de impact is van de vastgelegde afspraken in het Nationaal Preventie (NPA) akkoord. Het RIVM denkt onder andere dat de ambities voor 2040 met betrekking tot alcohol, niet gehaald gaan worden. Mede op basis van recente werkelijke cijfers zien de bedrijvendeelnemers van de voormalige thematafel problematisch alcoholgebruik, andere ontwikkelingen. De alcoholconsumptie daalt. Twee van de vier ambities uit het NPA liggen op koers. Wel maken de bedrijven zich zorgen over het drinken van alcohol onder 18 jaar. 

STIVA-directeur Peter de Wolf: “Het gaat de goede kant op met ons deel in het NPA. Overmatig drinken is afgenomen van 8,8% naar 6,5% (doel 2020 is 5%) en het drinken van alcohol door zwangere vrouwen is gedaald van 4,2% naar 2,6%. Wij  pleiten dan ook voor continuering van het NPA. Aanvullende maatregelen zoals accijnsverhoging, zijn onnodig. Wel steunen wij de oproep van het RIVM om de naleving van de leeftijdsgrens bij alcoholverkoop te verbeteren. Met name van de handhaving door de overheid zal nu eindelijk eens serieus werk gemaakt moeten worden. Ook steunen wij de oproep de vroege signalering van problematisch alcoholgebruik breder in te zetten. Richt je op daar waar echt een probleem is.”

Modellen en scenario’s

Uit het rapport van het RIVM blijkt dat het RIVM denkt dat het NPA nauwelijks impact zal hebben. Het RIVM vindt op basis van haar inschatting dat aanvullende maatregelen nodig zijn in lijn met de ‘three best buys’ van de WHO. Het RIVM maakt voor het maken van haar inschattingen gebruik van theoretische modellen en scenario’s. Daarnaast is gebruik gemaakt een groep van experts en zijn voor specifieke vragen experts geraadpleegd. 

Actuele cijfers

Recent heeft het CBS samen met het Trimbos Instituut en het RIVM ook actuele cijfers met betrekking tot alcohol gepubliceerd. Op de site heeft het Trimbos instituut gepubliceerd dat onder andere het aantal mensen dat alcohol drinkt is gedaald naar 77,5%. Het aantal mensen dat overmatig drinkt, is gedaald naar 6,5%. Het aantal mensen dat niet drinkt of maximaal 1 glas per dag is gestegen naar 43,5%. Daarentegen is het aantal mensen dat zwaar drinkt de laatste paar jaar te weinig gedaald. Op een langere termijn bekeken is deze overigens gedaald van 13,6 in 2001 naar 8,3% in 2022. Het aantal jongvolwassen dat zwaar drinkt is helaas gestegen van 15,5 naar 18% maar ligt wel beduidend onder de ongeveer 30% nog niet zo heel lang geleden. 

Alcoholconsumptie gedaald

Uit de nieuwste cijfers van de Voedselconsumptiepeiling van het RIVM blijkt dat de alcoholinname met 46,5% is gedaald tussen 2007 en 2021. Vanaf de start van het NPA is deze daling 35%. Deze daling zien we ook terug in de alcoholconsumptie per capita. In de periode 2012-2021 lag deze rond de 7,2 liter in de periode 2019-2021 rond de 6,7 liter. 

De bedrijvenzijde van de voormalige thematafel problematisch alcoholgebruik zien dan ook geen aanleiding voor aanvullende maatregelen in lijn met de ‘three best buys’ zoals een verdere accijnsverhoging. Deze maatregelen zullen de ruim 90% van de Nederlanders raken die nu al verantwoord genieten van een glas bier of wijn. 

Extra acties gericht op alcoholdrinken onder 18 jaar

Peter de Wolf: “Aanvullende maatregelen moeten zich specifiek richten op de groep Nederlanders die dat helaas niet weet te doen zoals jongeren onder de 18 jaar en zware drinkers. We delen de zorgen over het drinken van alcohol onder 18 jaar.  Ondanks dat de nieuwe Alcoholwet eisen stelt aan internetverkopers en het net zich sluit, weten jongeren nog steeds aan alcohol te komen. Uit het RIVM rapport blijkt dat het lek vooral bij vrienden (gelijk gebleven op 27,6%) en ouders (21,5%) zit. Zelf kopen door jongeren is daarentegen gedaald van 13,1% naar 8,8%.”

Bedrijven steunen de oproep van het RIVM om de naleving van de leeftijdsgrens bij alcoholverkoop te verbeteren. Peter de Wolf: “In april 2023  hebben we de staatssecretaris van VWS een groot aantal voorstellen gedaan, waaronder onder andere betere handhaving, juist gericht op het tegengaan van alcoholgebruik onder de 18 jaar. Naar onze mening vraagt het voorkomen dat jongeren alcohol krijgen om een creatieve en extra inzet van een palet aan maatregelen. Als jongeren het gratis van ouders en vrienden krijgen, dan zijn het verhogen van de prijs, minder marketing en minder verkooppunten geen effectieve middelen. Gecombineerde interventies en vroegsignalering richting ouders en jongeren zullen beter helpen, alsook het nog verder sluiten van de keten. Onder ander daarover hebben we voorstellen aan de staatssecretaris gedaan. Helaas is, wellicht door het demissionair worden van de staatssecretaris, daarop geen reactie en vervolg gekomen. Kostbare tijd is zo verloren gegaan. We hopen dat zodra er een nieuw kabinet is aangetreden, het gesprek over een brede aanpak van drinken onder 18 jaar, een vervolg gaat krijgen.”

De bedrijven steunen ook het advies van het RIVM de vroegsignalering van problematisch alcoholgebruik breder in te zetten, zodat bijvoorbeeld zware drinkers eerder in beeld komen en geholpen kunnen worden. 

Peter de Wolf: “Het preventiebeleid moet zich richten op de mensen die niet verantwoord van alcohol kunnen of willen genieten, niet op de ruim 93% van de Nederlanders die dat wel doet.”