Het CCV: Vooral menselijke sensoren van belang om mobiele bendes tegen te gaan

In opdracht van de Taskforce Mobiel Banditisme hebben Bureau Beke en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) geïnventariseerd hoe sensoren gebruikt kunnen worden bij het ontmoedigen, tegengaan en aanpakken van mobiele bendes. Uit de inventarisatie ‘Vroegtijdige signalering van mobiele bandieten’ blijkt dat naast technologische hulpmiddelen vooral menselijke sensoren een grote rol kunnen spelen om afwijkend gedrag van mobiele bendes te herkennen. Hiervoor is het wel belangrijk dat de samenwerking tussen publieke en private partijen verbetert.

De politie zet al verschillende technologische hulpmiddelen in om mobiel banditisme te signaleren: mobiele camera-units, ANPR-camera’s, bodycams, drones, helikopters met camera’s, politieauto’s met GPS-sensoren en richtmicrofoons. De sensoren die tot dusverre gebruikt worden, blijken echter nog niet effectief genoeg te zijn. Er komen immers nog steeds mobiele bendes naar ons land. Uit de inventarisatie blijkt dat ook de technologische sensoren van gemeenten, ondernemers en burgers, het meldingssysteem van verzekeraars en het Digitaal Opkopers Register (DOR) van nut kunnen zijn om mobiele bendes tegen te gaan.

Technische sensoren: van opsporen naar voorspellen

Technologische sensoren worden nu vooral gebruikt nadat mobiele bendes hun slag hebben geslagen. De sensoren kunnen echter vooral nuttig zijn als ze mobiel banditisme op basis van afwijkend gedrag aan de voorkant kunnen herkennen, interpreteren, beoordelen of zelfs voorspellen. Hierdoor kan mobiel banditisme voorkomen of verstoord worden. Dit wordt ook wel predictive policing genoemd.

Menselijke sensoren: zintuigen inzetten om mobiel banditisme te voorkomen

Om mobiel banditisme op basis van afwijkend gedrag te kunnen herkennen, interpreteren, beoordelen of zelfs voorspellen, kan ook menselijke sensoren een belangrijke rol vervullen. Mobiele bendes bevinden zich bijvoorbeeld op vakantieparken, parkeerplaatsen en bouwplaatsen, in winkels en restaurants en bij opslagboxen en autoverhuurbedrijven. Hier gedragen ze zich anders dan vakantiegangers, winkelend publiek of autohuurders. Juist personen in deze (semi-)openbare ruimtes kunnen afwijkende gedragingen met hun eigen zintuigen signaleren. Ze moeten dan wel op de hoogte worden gebracht van de signalen die duiden op mobiel banditisme. Zo kunnen zij potentiële daders in de voorbereidingsfase ontmaskeren en een bijdrage leveren aan het voorkomen van mobiel banditisme. Dit wordt predictive profiling genoemd. Het is hierbij, én bij predictive policing, wel belangrijk om een overload aan informatie en etnisch profileren te voorkomen.

Publiek-private samenwerking

Om de alertheid en slagkracht bij de politie te versterken, geven alle geïnterviewden aan dat het belangrijk is dat publieke partijen met private partijen samenwerken. Ondernemingen en burgers kunnen relevante sensordata en -informatie verzamelen en met de participerende organisaties in een publiek-private samenwerking delen. Hierdoor verbetert de informatiepositie van alle partijen en kan de politie meer inzetten op kwalitatief vroegtijdige alarmering. Het is hierbij belangrijk om na te gaan hoe publieke en private partijen onderling informatie uit kunnen wisselen en de samenwerking niet te complex in te richten. Om de meldingsbereidheid van burgers te laten toenemen, dient duidelijk te worden gemaakt dat anoniem melden mogelijk is. Ook moeten meldingen worden opgevolgd en dienen melders een terugkoppeling van het resultaat krijgen.

Achtergrond inventarisatie

Sinds het begin van deze eeuw wordt Nederland geconfronteerd met het fenomeen mobiel banditisme: internationaal actief zijnde rondtrekkende bendes uit het buitenland die tijdens een kort verblijf in het land stelselmatig verschillende type vermogensdelicten plegen. Om mobiele bendes tegen te gaan, is in 2018 de Taskforce Mobiel Banditisme opgericht. De Taskforce brengt alle partners die betrokken zijn bij de bestrijding van mobiel banditisme bij elkaar om samen mobiele bendes te ontmoedigen, tegen te houden en aan te pakken.

Om mobiele bendes effectief aan te kunnen pakken, is het van cruciaal belang dat de politie en de Koninklijke Marechaussee een goede informatiepositie hebben. Door gebruik te maken van sensoren kunnen deze partijen afwijkend gedrag registreren en hun informatiepositie versterken. De Taskforce Mobiel Banditisme heeft Bureau Beke en het CCV gevraagd na te gaan met welke bestaande en nieuwe sensoren afwijkend gedrag van mobiele bendes gesignaleerd kan worden en hoe publieke en private partijen hierbij kunnen samenwerken. De Taskforce gaat de komende tijd aan de slag met de aanbevelingen uit de inventarisatie.