Historische rechtszaak als theatervoorstelling over het Fries nu

Zeventig jaar geleden leidde een geruchtmakende rechtszaak tot belangrijke verbeteringen van de positie van het Fries in de publieke domeinen. In zeventig jaar kan er veel veranderen. Reden voor Friese theatermakers om de stand van zaken op te maken: wat betekent het Fries nu voor de inwoners van de provincie?

In 1951 liep een proces tegen christen-socialist Fedde Schurer over het gebruik van het Fries in de rechtszaal uit op voor die tijd grootschalige ongeregeldheden. Ze waren reden voor het halve kabinet om naar Friesland te komen en werden het startpunt voor verbeteringen in de positie van het Fries in de rechtsspraak, het openbaar bestuur en in het onderwijs. Vrijdag 16 november 1951 ging als Kneppelfreed de geschiedenisboeken in.

Zeventig jaar na dato is de positie van het Fries in de rechtszaal plotseling weer actueel geworden: door het verzet van rechtbanktolken tegen lage vergoedingen is er op dit moment geen Friese tolk aanwezig is bij de rechtbank en het gerechtshof. Een motie de vergoedingen te verhogen sneuvelde in de Tweede Kamer.

De positie en het gebruik van het Fries, als tweede rijkstaal van Nederland, is ook nu een sluimerende politieke conflicthaard in Friesland. In de voorstelling Kneppelfreed onderzoeken de makers de consequenties van de diverse standpunten en de persoonlijke verhalen erachter. De voorstelling heeft de vorm van een rechtszaak en voert de toeschouwer door de tijd langs drie rechtszaken waarin de Friese taal een rol speelt. Het gaat daarin niet alleen over het Fries maar ook over diversiteit in het algemeen. De voorstelling vindt plaats in het monumentale Paleis van Justitie waar ook het proces tegen Fedde Schurer plaatsvond.

Kneppelfreed is een coproductie van theaterproducent Pier21 en Stadsschouwburg De Harmonie, en een bijzondere samenwerking met het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Onder regie van Sjoeke-Marije Wallendal en artistieke leiding van Jos Thie speelt een topcast, met Joke Tjalsma, Ali Zijlstra, Martijn de Rijk en Theun Plantinga, een tekst van schrijver Bouke Oldenhof. De voorstelling is net als de historische rechtszaken zowel Fries- als Nederlandstalig.

Kneppelfreed gaat vandaag in première op vrijdag 29 oktober en speelt daarna ieder weekend tot en met december in het Paleis van Justitie in Leeuwarden.

Kijk voor meer informatie en de complete speellijst op Kneppelfreed.frl