'Optimalisatie van verbruik hard nodig voor groei van groene energie'

Hernieuwbare energiebronnen waren in 2024 goed voor meer dan de helft van de geproduceerde elektriciteit in Nederland, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar groene energie zorgt ook voor meer netcongestie, vanwege het onregelmatige aspect.

In 2024 werd 10 procent meer hernieuwbare energie geproduceerd dan in 2023, maar de groei nam af vergeleken met de jaren daarvoor. Toen groeide de productie van groene stroom jaarlijks met 20 tot 40 procent. Netcongestie is een van de obstakels die de groei afremt.

Het energienet versterken is één oplossing. De kosten hiervoor zijn onlangs begroot op bijna 200 miljard euro. Maar om de groei van groen geproduceerde elektriciteit weer te verhogen, moet ook worden gekeken naar optimalisatie van het verbruik van groene energie.

Netcongestie tegengaan door gedrag te sturen

Naast toenemende vraag naar energie leidt de snelle groei van zonne- en windenergie tot meer netcongestie. De uitdaging bevindt zich op meerdere niveaus, omdat groene energie uit verschillende bronnen komt op lokaal en nationaal niveau.

Enerzijds gaat het om lokaal opgewekte energie, bijvoorbeeld door particulieren die zonne-energie terugleveren aan het net. Een effectieve manier om de congestie op het landelijke netwerk te verminderen, is door de zelfconsumptie van lokaal opgewekte energie te verhogen. Dit betekent dat huishoudens en bedrijven de energie die zij produceren direct zelf zoveel mogelijk gebruiken of opslaan. De overheid moet dit met prikkels bevorderen.

Anderzijds, en dit is de belangrijkste bron voor Nederland, gaat het om windenergie uit parken in de Noordzee en zonne-energieparken verspreid door Nederland. Dagen met veel zon en wind zorgen voor een overschot aan energie op het net, met name overdag. Terwijl er ‘s avonds veel vraag is, wat zorgt voor een onbalans. Het net zou dus geholpen zijn wanneer er meer gestuurd wordt op gedrag: meer verbruik wanneer er veel energie beschikbaar is en minder wanneer er een tekort is.

Er is maar één manier waarop dat kan: stop met vaste energiecontracten en maak het financieel interessant om bewust met energie om te springen. Het vermijden van de spits moet financieel beloond worden. De technologie is beschikbaar om hierop in te spelen: bijvoorbeeld het laden van de auto of het draaien van de was uitstellen tot de energieprijs onder een bepaald bedrag komt.