Vrijkomende agrarische bebouwing verdient goede nieuwe bestemming

NVM geeft met notitie impuls voor een vitaal platteland

Vrijkomende agrarische bebouwing verdient goede nieuwe bestemming

Ard Klijsen (NVM A&LV): ‘Herbestemmen of slopen om verloedering buitengebied tegen te gaan’

Nieuwegein, 2 november – Herbestemmen of slopen. Dit zijn de beide uitersten van de oplossing voor de toenemende leegstand van agrarische gebouwen. Zo niet, dan zet de verloedering van het platteland door, meent de NVM-vakgroep Agrarisch & Landelijk Vastgoed (NVM A&LV). Vandaag presenteert de NVM haar notitie ‘Samen naar een vitaal buitengebied, mogelijkheden voor vrijkomende agrarische bebouwing’. In deze studie schetst de NVM duurzame opties voor een vitale toekomst van het Nederlandse buitengebied.

Naar verwachting zal in 2030 ongeveer de helft van alle vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) leeg blijven staan. “Sloop is voor die bebouwing de meest logische optie”, zegt voorzitter NVM A&LV, Ard Klijsen. “De oppervlakte die daarmee vrijkomt, kan bijvoorbeeld middels de ruimte-voor-ruimteregeling worden ingezet voor nieuwbouw in de woningmarkt. Gezien de toenemende tekorten op de huidige woningmarkt en het achterblijven van de nieuwbouwopgave vind ik dat een verstandige oplossing. De andere 50% van de VAB  kan echter worden herbestemd tot woonruimte of voor ander, al dan niet agrarisch, hergebruik.”

Leegstand op platteland wordt enorm

De markt van agrarisch en landelijk vastgoed maakt volgens de NVM ingrijpende veranderingen door. Klijsen: “In het buitengebied neemt het aantal klassieke agrarische ondernemers af en ontstaan vormen van multifunctionele landbouw. Daarnaast komen steeds meer burgers op het platteland wonen en starten niet-agrarische ondernemers nieuwe activiteiten. We zien ook dat veehouderijen bedrijfsactiviteiten staken, waardoor veel stallen leeg komen te staan. Die gebouwen voldoen niet aan de huidige eisen op het gebied van milieu, dierenwelzijn en bevatten vaak asbest, dat uiterlijk in 2024 verwijderd moet zijn. “

De leegstand op het platteland is enorm, constateert de NVM. “De inschatting is dat momenteel zo’n 11 miljoen m2 agrarische bebouwing leegstaat”, aldus de NVM A&LV-voorzitter. “Er komt naar schatting tot 2030 nog eens circa 40 miljoen m2 agrarische bebouwing vrij. Totaal dus zo’n 51 miljoen m2. Daarmee is de leegstand in het buitengebied groter dan de leegstand in de Nederlandse kantoren- en winkelmarkt.

In Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel is de leegstand op het platteland het meest omvangrijk. Beleidsmaatregelen in die provincies zullen de leegstand sneller doen toenemen. Zo is Noord-Brabant in hoog tempo op weg naar een duurzame veehouderij. Ook in Gelderland zijn er vergelijkbare maatregelen genomen, zoals de aangekondigde groeistop voor geitenhouderijen.”

VAB is gezamenlijke verantwoordelijkheid voor eigenaren en maatschappij

Vaak wordt vrijkomende agrarische bebouwing als een probleem van de eigenaar aangemerkt, constateert NVM A&LV. “Het wordt gezien als een probleem dat de agrarisch ondernemer zelf maar moet oplossen”, zegt Klijsen. “Dat is niet helemaal eerlijk. Maatschappelijke veranderingen kunnen soms snel plaatsvinden, waardoor een gebouw niet meer aan de huidige eisen voldoet. Wij vragen ons af of dat een probleem van de eigenaar of van de maatschappij is. Het lijkt meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Om die reden hecht de NVM dan ook groot belang aan goede sloopregelingen en het fiscaal aantrekkelijk maken van sloop en herbestemmen. Dat helpt niet alleen de agrarische ondernemer, maar hiermee worden ook verloedering en (drugs)criminaliteit op het platteland voorkomen.”

NVM weet de weg in woud aan regels en lange procedures

Om deze enorme transitie in het buitengebied in goede banen te leiden, nemen de agrarische & landelijkvastgoedmakelaars van de NVM de uitdaging aan om het platteland en de agrarische sector ook voor komende generaties vitaal en duurzaam te houden. “Het zou eeuwig zonde zijn als wij de kansen op een toekomstbestendig buitengebied onbenut laten”, meent Klijsen. “Wij zetten daarom onze deskundigheid in bij herbestemming of hergebruik van VAB. Dat is geen sinecure, want over het algemeen duurt het lang voordat een herbestemming is afgewikkeld. Lange procedures vormen een uitdaging en vanwege een woud aan regels zien de eigenaar van de VAB en de koper door de bomen het bos niet meer.”

Leren van elkaar

Met de notitie verwacht de NVM de wet- en regelgeving rondom vrijkomende agrarische bebouwing inzichtelijker te maken, alsmede de financiële consequenties van herbestemming. Klijsen: “Het doel is om al de betrokken partijen – provincies, gemeenten, eigenaren, kopers en financiers – van elkaars successen te laten leren en daarmee het proces van herbestemming of sloop op het platteland te bevorderen. Het zou goed zijn als de VAB in de nieuwe omgevingswet en de daarbij horende nationale omgevingsvisie, die vanaf 2021 in werking treedt, wordt opgenomen.”

Verder pleit de NVM voor het inzetten van aanpalende instrumenten om de transitie en verdere verduurzaming op het platteland mogelijk te maken. “Vooral op het gebied van ‘bio-based-economy’, circulariteit, duurzame energie, asbestsanering en klimaatverandering kan nog veel worden bereikt”, stelt Klijsen. “Ook voorzieningen, zoals snel internet en recreatiemogelijkheden, zijn van belang voor de ontwikkeling van het buitengebied. Modulair en flexibel bouwen kan ook in de toekomst de VAB-problematiek voorkomen. Wanneer beleidsmakers van elkaar willen leren en al de relevante aspecten bij een nieuwe, alternatieve bestemming van VAB worden betrokken, gaat het Nederlandse platteland ongetwijfeld een stralende toekomst tegemoet.”

Positieve bijdrage

De NVM Agrarisch & Landelijk Vastgoedmakelaars zijn dagelijks bezig om in de volle breedte te adviseren over en te bemiddelen bij aan- en verkoop, taxaties en herbestemmingen in de agrarische sector en het landelijk gebied. Een woud aan regels, die per provincie en zelfs per gemeente kunnen verschillen, maken van deze advisering geen geringe opgave. NVM A&LV verwacht met haar notitie een positieve bijdrage te leveren aan de discussie over vrijkomende agrarische bebouwing. Klijsen: “Ons streven naar een goed eindresultaat voor koper en eigenaar is glashelder: om verrommeling van het platteland tegen te gaan, verdient het leegstaande agrarische vastgoed een nieuwe, alternatieve bestemming.”

De NVM A&LV-publicatie ‘Samen naar een vitaal buitengebied, mogelijkheden voor vrijkomende agrarische bebouwing’ is verkrijgbaar bij uw lokale NVM A&LV-makelaar of via de website www.nvm.nl.