Het fotoboek UN-SEEN vertelt het verhaal van de vergeten slachtoffers van de Amerikaanse bombardementen in Cambodja tussen 1969 en 1970, waarbij ongeveer 800.000 burgers om het leven kwamen. Fotografe Elly Valk laat zien hoe een bomaanslag op 13 januari 1970 het leven van de familie Nget voorgoed veranderde.
“Het boek is de weerslag van een zoektocht naar betekenis, het naar boven halen van verdriet en rouw”, vertelt Valk, die naast fotograaf ook socioloog is. UN-SEEN verscheen onlangs in Nederland en zal na de huidige lockdown in Cambodja ook daar te verkrijgen zijn. Het komt te liggen in een aantal musea, waar ook een expositie van de foto’s te zien zullen zal zijn. “De foto’s, vergezeld met korte teksten, tonen het verlies van vijf jonge kinderen en het leed dat volgde tot de vrede van 1999. Het gaat over de verbinding tussen de overgebleven vier broers en zussen met hun moeder, andere familieleden en dorpelingen.”
Tijdens een reis naar Cambodja tien jaar geleden ontmoette Valk de gids en taxichauffeur Vannarith Nget in de hoofdstad Phnom Penh. Vrij snel deelde de Cambodjaan zijn dramatische verhaal over hoe hij in één klap vijf broertjes en zusjes kwijtraakte bij een bomaanslag. “Daar schrok ik van. Ik was bekend met de verhalen van de Vietnamoorlog en de Killing Fields, maar dat Cambodja al werd gebombardeerd in 1970 was nieuw voor mij. De vijvers die ik had gezien in het Cambodjaanse landschap bleken volgelopen bomkraters te zijn.”
Onder leiding van de Amerikaanse president Johnson begonnen de geheime bombardementen op Vietnam al in 1965. In de jaren die volgden, verschoof de oorlog naar Cambodja. Terwijl Noord-Vietnamese eenheden door Cambodja reisden met voorraden voor de communistische Viet Cong, zetten de VS en de geallieerden de achtervolging in. Zo gebeurde het dat er op 13 januari 1970 een bom viel op het land van de familie Nget.
Het verhaal liet Valk niet los. Ze bleef in contact met Nget en jaren later begon ze aan een fotoproject waarin ze met Nget in de hoofdrol het leven van een taxichauffeur in Phnom Penh wilde laten zien. De insteek achter deze serie veranderde toen Valk samen met Nget zijn geboorteplaats Bosthlan bezocht. In het dorp sprak ze onder anderen met zijn 90-jarige moeder Khun Ann. “Het bombardement heeft een grote impact op het leven van de familie gehad, maar het sluimerde altijd op de achtergrond”, legt Valk uit. “Door met ze te praten en ze te fotograferen kwamen de verhalen weer naar boven.”
Dat merkte de fotografe ook toen ze een jaar later met een eerste versie van het boek terugging naar Cambodja. Valk sprak daar voor het eerst met de oudste zoon van de familie, Thorn. Hij was ten tijde van het bombardement niet in het dorp, maar wist nog wel veel te vertellen. Het was de eerste keer dat hij dit emotionele verhaal met zijn broer Vannarith deelde.
Daarna wilde ook hun oudste zus Ry, de rest van de familie en dorpsgenoten praten over de aanslag die zoveel impact heeft gehad. Het leidde tot een ceremonie bij het familiegraf waar, vijftig jaar later, eindelijk een plaquette met de namen van de overleden kinderen werd geplaatst. Valk: “Het is belangrijk dat we de verhalen van deze ongeziene slachtoffers niet vergeten.”
Download de presskit hier: https://valkphotography.com/wp-content/uploads/2021/07/Un-seen_Presskit_nl.pdf