Onderdelen voormalige Franse kerncentrale over Nederlands binnenwater

In het weekend van 4 en 5 december vaart er door Nederland over de Rijn, Waal en over Zeeuwse binnenwateren een schip met zes onderdelen van een voormalige kerncentrale van het Frans energiebedrijf EDF (électricité de France). De centrale is in 2020 uit bedrijf gegaan. EDF brengt de onderdelen voor verdere verwerking vanaf Fessenheim Frankrijk naar Studsvik Zweden. De ANVS houdt toezicht op dit transport in Nederland. En keek met de betrokken landen mee op de belading hiervan in Frankrijk. Binnenin de onderdelen zit namelijk licht radioactief materiaal. Dit is volledig afgesloten. Samen met andere maatregelen draagt dit bij aan het garanderen van de veiligheid van mens en milieu. Het transport is uitzonderlijk, omdat het over binnenwateren gaat. Normaal gaat radioactief materiaal over het spoor of de weg. Door de omvang van deze onderdelen is dit niet mogelijk. Het transport is de eerste in een reeks van drie.

Delen oude stoomgeneratoren

Het transport bevat delen van voormalige stoomgeneratoren. Dit zijn warmtewisselaars die in een kerncentrale worden gebruikt om water om te zetten in stoom, waarmee de elektriciteit wordt opgewekt. De generatordelen die vervoerd worden, bevatten een vaste lichte radioactieve neerslag op de binnenwand. Eigenlijk net als dat bij gebruik van een waterkoker enige aanslag binnenin achterblijft.

Veiligheid en regelgeving

De veiligheid van het transport is geregeld door een aantal zaken: het binnen in de onderdelen volledig afsluiten van de radioactieve neerslag, het uitwendig reinigen van de onderdelen en het geheel omsluiten van de stoomgeneratordelen. Het vervoer gebeurt met een ADN-gecertificeerd schip; een gesloten hoogwandige duwbak met een duwschip. ADN is een Europese overeenkomst voor internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over binnenwateren. Deze transporten worden dus volgens geldende regelgeving uitgevoerd. De ANVS heeft andere instanties over de komst van dit transport geïnformeerd, zoals de veiligheidsregio’s en Rijkswaterstaat. Er is geen speciale voorbereiding nodig voor de waterweg. In die zin is het geen bijzonder transport.

Vervoer over water naar Zweden

De onderdelen zijn zo groot en zwaar dat deze niet over de weg, het spoor en niet over de binnenwateren door Frankrijk direct naar een Franse zeehaven vervoerd kunnen worden. Daarom gaat het transport via de Rijn door Frankrijk en Duitsland en dan verder via Nederlandse, Belgische en Franse binnenwateren naar Duinkerke. In de Franse haven van Duinkerke gaat het vervoer dan verder over zee naar Studsvik Zweden. Hier staat een fabriek van een dochteronderneming van EDF die gespecialiseerd is in het verwerken van materialen die radioactiviteit bevatten. De radioactieve stoffen en herbruikbare materialen worden gescheiden. In Frankrijk is hiervoor geen fabriek.

Toezicht samen met andere landen

De Franse autoriteit ASN (Autorité de Sûreté Nucleaire) ziet toe op het gereed maken en uitvoeren van het transport in Frankrijk. ANVS keek net als enkele andere betrokken toezichthouders met ASN mee bij het gereedmaken van het transport per binnenschip. Iedere autoriteit is verantwoordelijk voor het toezicht op het eigen grondgebied. EDF heeft toestemming gekregen van de ANVS om deze onderdelen over Nederlands binnenwater te vervoeren. De toezichthouders hebben met EDF de afgelopen maanden de nodige voorbereiding getroffen voor dit transport. Dit is het eerste transport in een reeks van drie. De andere twee vinden in 2023 en 2024 plaats.

Over de ANVS

De ANVS is in Nederland verantwoordelijk voor het bewaken van de nucleaire veiligheid en stralingsbescherming. Dit doen we door autorisaties (o.a. kennisgevingen of vergunningen) en het houden van toezicht op grond van de Kernenergiewet. Of het nu gaat om dit soort transporten, nucleaire installaties of stralingstoepassingen, zoals het gebruik van röntgenstraling bij een tandarts.