Kinderen aan EU buitengrenzen keihard teruggeslagen

“Toen we aankwamen, begonnen ze op ons te schieten.” Die uitspraak zegt in één zin dat de strengere grenscontroles van de EU zo gewelddadig zijn dat het misdadig is. Geweld komt van de overheid én van mensensmokkelaars. Kinderrechtenorganisatie Save the Children vindt dat er direct meer kinderbeschermingsmaatregelen nodig zijn. 

Save the Children deed onderzoek naar vluchtelingen- en migrantenkinderen die in Europa aankomen. In het rapport “Grens overschreden: de situatie van kinderen op de vlucht aan de Europese buitengrenzen” beschrijven de onderzoekers hoe kinderen onder vuur werden genomen en van hun ouders werden gescheiden. Voor het rapport werden 33 kinderen geïnterviewd.

Ahmed*, 17, uit Egypte, herinnert zich het moment dat hij in Griekenland aankwam: “We wilden naar Rhodos. Op een gegeven moment zei de schipper dat de kustwacht 10 km van ons verwijderd was, dus ik kon niet verder varen. We hadden onze paspoorten bij ons en we werden bang. We begonnen te zwemmen en kwamen aan in Symi, Griekenland. Toen we aankwamen, begonnen ze op ons te schieten, ongeveer 70 schoten.”

In een recent bezoek aan de Balkan en Griekenland, merkte Julia Verheul, expert migratie van Save the Children Nederland dat de hyperfocus op grensbewaking - terwijl er tegelijkertijd fors wordt bezuinigd op zorg, beschermingssystemen (zoals voogden) en juridische bijstand - ervoor zorgt dat kinderen nóg afhankelijker zijn van mensensmokkelaars. Die laatsten spelen steeds vaker en slimmer op die afhankelijkheid in. Verheul: “Ik heb een meisje van 12 gezien met een beperking die alleen reisde met 20 volwassen mannen. Ze werd door de Kroatische grenspolitie teruggeduwd. De Bosnische politie ving haar niet apart op, maar zette haar uit. Mijn collega’s van Save the Children zagen dat het meisje doof was en niet kon praten. Zij hebben ervoor gezorgd dat het meisje uit de groep volwassen mannen, die geen familie waren, kon komen en in Bosnië naar school kon gaan.”

Verheul hoorde ook over situaties waarin kinderen door hun mensensmokkelaars worden ontvoerd, opgesloten en afgeperst voor geld, zowel vóór als nadat ze zijn ‘gepushbackt’. In Griekenland worden kinderen opgesloten in centra die eerder werden gebruikt als militaire bases. Ze hebben hier soms maanden geen toegang tot zorg, juridische hulp of activiteiten.

Hoewel het EU-Asiel & Migratiepact pas in juni 2026 officieel van kracht wordt, stemmen verschillende EU-landen hun nationale beleid nu al af op het Pact. Sommige lidstaten voeren restrictieve maatregelen in of breiden deze uit, zoals detentie van kinderen en beperkte toegang tot asiel, waardoor de beveiliging van de grenzen wordt versterkt. Overheden rechtvaardigen dit  vaak als verbetering van de nationale veiligheid. Essentiële medische en psychologische zorg en checks op kwetsbaarheden die het Pact verplicht stelt, worden tot nu toe niet of nauwelijks uitgevoerd.

Het rapport waarschuwt dat deze maatregelen een omgeving hebben gecreëerd waarin de rechten en bescherming van kinderen systematisch worden geschonden. Het belicht gevallen waarin kinderen ten onrechte als volwassenen worden geïdentificeerd en in detentiecentra voor volwassenen worden geplaatst. Kinderen worden zonder passende zorg of juridische bijstand achtergelaten.

Directeur Pim Kraan van Save the Children Nederland: “De EU besteedt miljarden aan grensbewaking en invasieve technologieën om vluchtelingen op te sluiten alsof ze criminelen zijn. Tegelijkertijd wordt er fors bezuinigd op bescherming, humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking. De Griekse Raad voor Vluchtelingen stelt dat klimaatverandering en oorlogen in het Midden-Oosten en Soedan voor nóg meer migratie zullen zorgen. Door te voorkomen dat deze mensen mogen werken en geld naar huis kunnen sturen; en door te bezuinigen op investeringen in de landen van herkomst, creëren we als Europa onze eigen problemen.”

Geen enkel kind mag worden gedwongen de gevolgen te dragen van beleid dat afschrikking boven bescherming stelt. Asielzoekers straffen voor het uitoefenen van hun recht op bescherming en migratie tot een strafbaar feit maken, is in strijd met het internationaal recht en verraadt de waarden van menselijkheid en mededogen die de EU zegt hoog te houden. 

Save the Children roept op om de beginselen van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind, het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het Europees Verdrag voor de rechten van de mens te handhaven in het nieuwe EU-pact inzake migratie en asiel. 

De kinderrechtenorganisatie roept de EU-lidstaten ook op ervoor te zorgen dat kinderen niet worden vastgehouden of bescherming wordt geweigerd onder het nieuwe migratiesysteem.