RVS: Neem bekwaamheid als uitgangspunt bij beroepenregulering in zorg

De Raad verwacht dat de huidige Wet BIG onvoldoende in staat zal zijn de snelle veranderingen in de zorgpraktijk op te vangen. Bekwaamheid moet daarbij meer dan bevoegdheid het uitgangspunt zijn. Dat stelt de Raad voor de Volksgezondheid (RVS) in een door minister Bruno Bruins (Medische Zorg en Sport) gevraagd advies over de toekomstbestendigheid van de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG).

De Raad ziet een aantal maatschappelijke ontwikkelingen waardoor de Wet BIG ten onder gaat aan zijn eigen succes. De zorgvraag van burgers in Nederland wordt steeds uitgebreider en complexer. Dat vraagt om snelle aanpassing van bekwaamheden bij zorgverleners. In de praktijk leidt dit tot een wildgroei van nieuwe beroepen in de zorg; inmiddels zijn dat er zeker 2400, waarvan niet altijd duidelijk is waar zij voor staan. Denk daarbij aan de bachelor medisch hulpverlener, de klinisch technoloog of de regieverpleegkundige. Dat zorgt voor onduidelijkheid en versplintering in plaats van samenwerking over domeinen heen. De Raad pleit er daarom voor de Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) om te vormen tot de Wet op de Bekwaamheden in de Individuele Gezondheidszorg. Dat wil zeggen: alleen basisberoepen in de wet regelen en verdere bekwaamheden - die zorgverleners door opleiding en maar ook in de praktijk verwerven - vastleggen in een persoonlijk portfolio.

Zorgbrede ontwikkelingen: werken in teamverband, nieuwe technologieën en arbeidsmarkttekorten

Het werk van zorgverleners verandert. Zorg wordt steeds vaker in teams, netwerken en op diverse plekken geleverd, de rol van technologie neemt verder toe en veel bekwaamheden worden in de praktijk geleerd. Tevens is er sprake van arbeidsmarkttekorten en hoge werkdruk in de zorg. De raad denkt dat een klein aantal in de wet geregelde basisberoepen, aangevuld met een persoonlijk portfolio van vastgestelde bekwaamheden per zorgverlener meer duidelijkheid en mogelijkheden biedt om deze zorgbrede ontwikkelingen te pareren. Zorgverleners kunnen zich bijvoorbeeld gerichter bekwamen en daarmee beter ingezet worden, wat mogelijk soelaas biedt bij de oplopende personeelstekorten in de zorg. Tegelijkertijd is dit volgens de RVS de weg om de intentie van de wet – namelijk patiënten beschermen tegen onzorgvuldig handelen van zorgverleners – te borgen.

Borging van kwaliteit

In het model van de Raad zijn alleen basisberoepen bij wet vastgelegd: bijvoorbeeld arts of verpleegkundige. Verpleegkundigen en artsen kunnen zich aanvullend bekwamen in voorbehouden handelingen en andere competenties en deze verworven bekwaamheden worden dan opgenomen in het persoonlijke bekwaamhedenportfolio. Het door de RVS voorgestelde model is daarmee een mogelijke oplossingsrichting voor de discussie onder verpleegkundigen over het voornemen om de regieverpleegkundige, een nieuw beroep, in de Wet BIG op te nemen. Het beroep regieverpleegkundige komt dan niet voor in het BIG-register.

Voordeel van deze aanpak is dat bekwaamheden van beroepsbeoefenaren op deze manier wel worden geborgd, maar zowel zorgorganisaties, zorgverleners als patiënten gerichter kunnen inspelen op de veranderingen in de zorg en samenleving. Het basisberoep blijft op deze manier voornaam, maar is er ook ruimte om in de praktijk verworven vaardigheden te waarderen en een leven lang te ontwikkelen.

Aanbevelingen

De Raad geeft dit advies, maar hecht er veel waarde aan dat de uitwerking van deze nieuwe oplossingsrichting in nauwe afstemming verder plaatsvindt met alle relevante belanghebbende partijen. Dat betekent dat beroepsorganisaties samen met patiëntvertegenwoordigers en de overheid moeten werken aan de definitie van een portfolio van bekwaamheden. Welke bekwaamheden zouden een plaats in het portfolio moeten krijgen? De sector zelf speelt een grote rol bij de uitwerking. Deze nieuwe richting heeft ook gevolgen voor de opleiding van zorgverleners. Voor de korte termijn luidt het advies aan de Minister om terughoudend te zijn met het toelaten van nieuwe beroepen tot de Wet BIG.