Negatieve reacties staan herstel slachtoffers in de weg

‘Waarom ga je dan ook met hem mee?’, ‘Gelukkig heeft ie je niet verkracht’ of ‘Het wordt echt tijd die periode achter je te laten’. Veel slachtoffers krijgen te maken met negatieve en verkeerde reacties. Hierdoor worden slachtoffers dubbel getroffen. Maar wat kan iemand wèl tegen een persoon zeggen die iets heftigs heeft meegemaakt? Dat is te leren in de gratis online cursus ‘Oordeel uit, aandacht aan’ die Slachtofferhulp Nederland vandaag, op de Europese Dag van het Slachtoffer, lanceert.

Bestuursvoorzitter Rosa Jansen: “Het viel ons tijdens de recente gebeurtenissen rondom seksueel geweld op dat veel mensen onzeker zijn en met vragen zitten. Hoe moeten ze omgaan met hun naasten die dit overkomen is. Ik heb goede en slechte adviezen voorbij zien komen. We willen mensen concrete handvaten geven bij dit complexe onderwerp. Vanuit onze deskundigheid leveren we met deze cursus een bijdrage aan het maatschappelijke gesprek.”

Oordeel uit, aandacht aan

Victim blaming is het (onbewust) beschuldigen van het slachtoffer. Alsof hij of zij een aandeel gehad zou hebben aan de gebeurtenis. Voor vrijwel alle slachtoffers hebben dit soort negatieve reacties veel impact. Voor sommige slachtoffers is het zelfs nog pijnlijker dan de gebeurtenis zelf. Victim blaming wordt dan ook wel ‘second rape’ genoemd. Maar slachtoffers krijgen vanuit hun omgeving ook te maken met slachtoffermoeheid, ongevraagd advies of het bagatelliseren van aanranding, oplichting of een ongeval. Rosa Jansen legt uit: “Bijna iedereen die seksueel geweld meemaakt of online wordt opgelicht, veroordeelt zichzelf. Vragen over hoe en waarom bevestigen deze schuld- en schaamtegevoelens. Daarom roepen wij op: oordeel uit, aandacht aan. Daar help je iemand echt mee.”

Slachtofferhulp Nederland lanceert de online cursus ‘Oordeel uit, aandacht aan’, die via de website van de organisatie gratis te volgen is.

Actueel onderwerp

Maar liefst drie op de vier slachtoffers krijgt te maken met negatieve opmerkingen. Victim blaming en slachtoffermoeheid is een actueel en urgent onderwerp ziet Jansen: “We hebben tijdens alle berichten rondom het grensoverschrijdende gedrag bij The Voice en Ajax gezien dat slachtoffers negatieve opmerkingen krijgen. Zoals ‘waarom kwamen ze er nu pas mee’ of ‘het is zelfs niet eens strafbaar’. We nemen elkaar voortdurend de maat. Iedereen heeft een mening. Social media versterkt dat enorm. Vroeger maakte de buurman een negatieve opmerking. Tegenwoordig zijn het 330 Instagram-vrienden die je ongevraagd advies geven. Slachtoffers hebben daar in het bijzonder last van, het staat hun herstel in de weg.”

Online cursus

Uit onderzoek blijkt dat familieleden, vrienden, kennissen en collega’s vaak niet goed weten wat ze moeten zeggen of doen. Terwijl juist sociale steun zorgt voor een beter en sneller herstel. Daarom lanceert Slachtofferhulp Nederland vandaag de online cursus ‘Oordeel uit, aandacht aan’, die via de website van de organisatie gratis te volgen is. Voorafgaand aan de cursus kan iemand zichzelf testen of diegene ook weleens een ‘verkeerde’ reactie heeft gegeven. In de cursus wordt vervolgens aan de hand van vragen en korte video’s uitgelegd hoe je er kunt zijn voor slachtoffers en nabestaanden. Op deze manier wil Slachtofferhulp alle Nederlanders stimuleren om een bijdrage te leveren aan herstel van slachtoffers. 

Jansen roept iedereen op om de cursus te volgen: “We willen Nederlanders bewust maken van hun invloed op het herstel van slachtoffers. Als iemand je in vertrouwen neemt, is dat vaak in een heel kwetsbare periode. Het daarom van wezenlijk belang dat we met zijn allen een bijdrage leveren aan het herstel en niet diegene nog verder beschadigen. De eerste stap is om rustig te blijven en aandachtig te luisteren zonder te oordelen. Daarna kun je laten weten dat diegene er niet alleen voor staat. Bijvoorbeeld door te zeggen dat je er bent en te vragen hoe je kan helpen. Met een eenvoudige cursus brengen we het belang van sociale steun onder de aandacht, en wordt de stap naar het in de praktijk brengen ervan kleiner. We hopen dat dit materiaal in het onderwijs gebruikt gaat worden.”

De cursus is ontwikkeld door de eigen Academie van Slachtofferhulp Nederland. “Als iemand in je omgeving een heftig verhaal deelt, schrik je daarvan. Dat zoiets kan gebeuren met iemand die je kent, geeft jou een gevoel van onveiligheid en machteloosheid. Het is een menselijke reactie dat je dat nare gevoel onder controle wilt krijgen. Door onbewust of onbedoeld de schuld bij de persoon zelf neer te leggen, lijk je weer ‘grip’ te hebben op de situatie”, aldus Hester Stubbé, Hoofd Academie.

Over Slachtofferhulp Nederland

Slachtofferhulp Nederland helpt na een misdrijf, verkeersongeval of calamiteit. Slachtoffers kunnen bij ons terecht voor emotionele steun, hulp in het strafproces en ondersteuning bij het vergoed krijgen van schade. Met 870 vrijwilligers en 480 betaalde medewerkers, helpen wij jaarlijks ruim 200.000 slachtoffers en nabestaanden persoonlijk. Via de website verlenen we jaarlijks meer dan 350.000 diensten. Daarnaast ondersteunen wij ook mensen die in de omgeving van slachtoffers een rol spelen bij het herstel, zoals vrienden, familie, kennissen maar ook een huisarts, maatschappelijk werker of fysiotherapeut. Het centrale telefoonnummer is 0900-0101.