Inrichting stad kan gezondheid inwoners vergroten

Embargo tot woensdag 18 april 2018 14.45 uur

Het leven in de stad kan een stuk gezonder als de overheid hieraan meer aandacht geeft. Dat concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn vandaag verschenen advies ‘De stad als gezonde habitat: gezondheidswinst door omgevingsbeleid’. Steden kijken nu vaak alleen naar het halen van de wettelijk vastgestelde milieunormen. De adviesraad pleit ervoor om de gezondheid in de stad ook via andere maatregelen te bevorderen. Met een gezonde inrichting kunnen steden veel meer doen om mensen meer te laten bewegen of minder stress te laten ervaren. Het advies is aangeboden aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Een gezonde leefomgeving is een belangrijk doel van de nieuwe Omgevingswet. Gemeenten moeten hiermee aan de slag in hun omgevingsbeleid. Voor veel gemeenten is echter onduidelijk hoe ze dat kunnen doen. De Rli geeft hiervoor in zijn advies een aantal handvatten. De raad concludeert dat gemeenten extra gezondheidswinst kunnen boeken als het omgevingsbeleid niet langer enkel wordt ingezet voor de bescherming van de burger tegen gevaren en bedreigingen in de omgeving, zoals luchtvervuiling, giftige stoffen in de bodem, of geluidsoverlast. Steden kunnen met hun omgevingsbeleid gezondheidswinst boeken als zij de stad zo inrichten dat burgers worden gestimuleerd gezonder te leven.

De raad pleit daarom voor extra aandacht voor een leefomgeving die gezonde keuzes mogelijk en aantrekkelijk maakt. Denk aan het stimuleren van beweging via netwerken van fiets- en wandelpaden. Ook kunnen overheden een aantrekkelijke openbare ruimte creëren die ontmoetingen stimuleert en ontspanning mogelijk maakt. Bovendien is gezondheidswinst te behalen in gebouwen en hun directe omgeving, bijvoorbeeld door een slimme plaatsing van trappen en liften, door afwisseling van drukke en rustige ruimtes en door het aanleggen van omliggend groen. De raad pleit er voor dat steden dit soort maatregelen met voorrang nemen in buurten met een gezondheidsachterstand.

Steden kunnen de instrumenten uit de nieuwe Omgevingswet goed benutten om de gezondheid van inwoners te verbeteren. In de gemeentelijke omgevingsvisie kunnen ambities voor een gezonde stad worden verankerd. Om de doelen te kunnen bereiken, stelt de raad diverse maatregelen voor op het gebied van financiën, sturing, kennisontwikkeling en ontwerpend onderzoek. Voor het ontwikkelen van een samenhangende visie op de gezonde stad is het belangrijk dat mensen met verschillende achtergrond elkaars taal leren: arts en stedenbouwer zijn beiden nodig voor een gezond stadsplan. Ook is van belang dat steden zorgverzekeraars, corporaties, bedrijven en burgers nauw betrekken bij keuzes voor de gezonde leefomgeving.

Ook de rijksoverheid heeft een rol in het bevorderen van de gezonde stad. Als het Rijk in de Nationale Omgevingsvisie bijvoorbeeld kiest voor een verstedelijkingsstrategie met verdichting binnen de bestaande stadsgrenzen, dan zal dit in de vele steden waar rijkswegen dwars doorheen lopen, gepaard moet gaan met forse extra investeringen in geluidsschermen of gedeeltelijke ondertunneling.