Vooral tuinder voelt pijn van hoge energieprijzen

Inventarisatie Tuinbouw Overlegteam leert:

Vooral tuinder voelt pijn van hoge energieprijzen

Er zijn grote zorgen over de impact die de snel stijgende energieprijzen hebben op een aanzienlijk deel van de glastuinbouwbedrijven. In de overige schakels binnen de tuinbouwketen zijn de effecten vooralsnog minder zichtbaar. Dat is de uitkomst van het overleg van diverse tuinbouworganisaties dat woensdagavond 6 oktober plaatsvond. “De huidige ontwikkelingen hebben alles in zich om een bredere crisis voor de sector te worden. Voor veel telers ís de huidige situatie nu al nadrukkelijk een crisis”, zo verwoordt Adri Bom-Lemstra, voorzitter van Glastuinbouw Nederland.

De bijeenkomst van het Tuinbouw Overlegteam was een initiatief van Glastuinbouw Nederland en Greenports Nederland, met name bedoeld om bij andere tuinbouwsectoren en –ketenspelers (veiling, handelsbedrijven, banken) te inventariseren hoe groot de problemen zijn en aan welke mogelijke oplossingen wordt gedacht. Al snel werd de conclusie getrokken dat het met name de producenten van bloemen, planten en groenten in de glastuinbouw zijn die het hardste worden getroffen door de enorme prijsstijging op gas en ook elektriciteit.

Energiebehoefte bij elk bedrijf anders

Door de grote diversiteit in teeltbedrijven is het lastig om snel in beeld te krijgen om hoeveel bedrijven het gaat en hoe groot hun lastenverzwaring is. “De situatie verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf”, licht Adri Bom-Lemstra toe. “Niet alleen is de energiebehoefte van elk bedrijf anders, ondernemers hebben bovendien individuele contracten lopen met enerzijds afnemers in de retail en anderzijds de energieleveranciers.” Het is nog lastig te voorspellen wat de effecten op de langere termijn zullen zijn. “De factor tijd is daarbij essentieel. Als de prijzen nog drie maanden op dit hoge niveau blijven, of verder stijgen, dan komen er veel meer bedrijven in de problemen. Niet alleen teeltbedrijven”, zo verwacht de voorzitter van Glastuinbouw Nederland. “Energieprijzen bepalen voor een belangrijk deel de kostprijs van een tuinbouwondernemer, maar ook voor bedrijven in andere sectoren. Daarin schuilt het gevaar dat voor veel meer ondernemers in de keten een crisissituatie ontstaat. We zullen daarom met de ketenpartners intensief in gesprek blijven.”

Maatwerkoplossing

Naast het inventariseren van de financiële gevolgen, bereiden de partijen zich ook voor op een ongunstig scenario voor de nabije en verdere toekomst. “Met de overheid en de banken moet nader worden verkend welke mogelijkheden zij zien om de telers te helpen. In andere Europese landen zien we dat een plafond voor de gasprijs wordt vastgesteld. Is dat ook een optie voor ons land? Blijven energiebedrijven in staat om hun leveringsverplichtingen na te komen? En kan de overheid een rol spelen om dit te voorkomen als dit in het geding is? Banken kunnen tuinbouwondernemers al ondersteunen bij hun liquiditeitsbegrotingen.”

Een goede begroting is nodig om inzichtelijk te krijgen of, dan wel wanneer de energiekosten niet meer te dragen zijn en welke oplossingen wellicht kunnen helpen. Bedrijven die op korte of iets langere termijn financieel klem dreigen te lopen, worden opgeroepen niet te wachten om contact met hun bank op te nemen. De diversiteit tussen de bedrijven, het energiesysteem en inkoopstrategie vraagt voor een maatwerkoplossing.

Wat de gevolgen zijn voor het aanbod van Nederlandse kasgroenten, bloemen en planten is eveneens nog lastig te voorspellen. “Maar er zijn wel signalen dat telers hun kas deels leeg laten liggen. De effecten van de huidige prijsstijgingen beperken zich overigens niet alleen tot de Nederlandse productie, want ook andere Europese landen hebben te maken met kostenverhogingen.”

Energietransitie

De laatste jaren lag  de focus van de teeltbedrijven op besparen en verduurzamen. Dat moet niet tot stilstand komen door deze forse energieprijzen. Fossielvrij telen, dus zonder gebruik van fossiele brandstoffen, is al veel langer de doelstelling van de glastuinbouw. “Op dat vlak zijn de afgelopen decennia ook al forse stappen gezet”, benadrukt Adri Bom-Lemstra, namens het Tuinbouw Overlegteam. “Ter vergelijking: in 1990 bedroeg de CO2-emissie in de teelt nog 6,8 megaton, in 2019 kwam de glastuinbouw uit op 4,3 megaton, oftewel een winst van ongeveer 37% gerealiseerd in de teelt.”

Bedrijven willen graag verder verduurzamen, maar verhoogde energiebelastingen hebben die belangrijke stappen in de energietransitie de afgelopen jaren gefrustreerd. “Doordat ook de subsidie voor duurzame energie is gekoppeld aan de gasprijzen, gaan zelfs vooruitstrevende bedrijven op gebied van de energietransitie de pijn van de huidige ontwikkelingen voelen. In zijn algemeenheid neemt de investeringskracht van glastuinbouwbedrijven door de huidige situatie af. Ook uit oogpunt van klimaatdoelstellingen is dat een slechte ontwikkeling. Daarom roept Glastuinbouw Nederland de Nederlandse overheid op om de regie te nemen op dit vraagstuk – waar nodig in samenwerking met andere Europese landen - en te voorkomen dat de energietransitie stil valt.”