Hoge Raad buigt zich over exportverbod onderdelen F-35 gevechtsvliegtuigen naar Israël

Vrijdag behandelt de Hoge Raad het eerder uitgesproken arrest van het Haagse gerechtshof dat iedere door- en uitvoer van F-35-onderdelen met eindbestemming Israël verboden is. Het gerechtshof oordeelde in februari dat er een duidelijk risico bestaat dat met die gevechtsvliegtuigen ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in Gaza. Hiermee stelde het gerechtshof Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum in het gelijk. De rechtstreekse export van F-35 onderdelen naar Israël ligt dan ook sinds februari stil. De Nederlandse staat is in cassatie gegaan tegen het arrest, dat 6 september dient.

Michiel Servaes, directeur Oxfam Novib: ‘Het blijft pijnlijk dat een rechtsgang nodig was om de Nederlandse betrokkenheid bij het geweld in Gaza te doen stoppen. Maar het baanbrekende arrest van het gerechtshof eerder dit jaar bood in elk geval een sprankje hoop. Het is teleurstellend dat de Nederlandse staat zich blijft verzetten tegen de exportstop – en daarmee tegen internationale afspraken waar het zichzelf aan gecommitteerd heeft – zelfs nu de oorlog al 11 maanden voortduurt en er maar geen einde komt aan de ellende voor de mensen in Gaza. Namens hen, namens onze humanitaire collega’s ter plekke en namens iedereen in Nederland die een principiële lijn wil trekken, staan wij vrijdag opnieuw voor de rechter. We gaan door met deze strijd tot het recht zegeviert en tot een permanent staakt-het-vuren voor Gaza.’

Liesbeth Zegveld, advocaat namens de drie organisaties: “Met het leveren van F-35-onderdelen aan Israël maakt de regering Nederland potentieel medeplichtig aan oorlogsmisdrijven in Gaza en miskent daarmee de meest fundamentele mensenrechten. De gruwelijkheden in Gaza gaan ons allemaal aan, omdat het ingaat tegen al onze gedeelde waarden en normen.”

Met de F-35’s voert Israël onder andere aanvallen uit op zogenoemde ‘veilige zones’, ziekenhuizen en VN-scholen waar ontheemde Palestijnen schuilen. Onlangs werden bij een Israëlische aanval op een schoolgebouw in Gaza-Stad tientallen Palestijnse burgers gedood. Sinds 7 oktober zijn er al meer dan 40.000 Palestijnen gedood. Het overgrote deel hiervan zijn burgerslachtoffers. Waarschijnlijk is het werkelijke dodental veel hoger door de inzet van honger en watergebrek als oorlogswapen. Het Internationale Gerechtshof oordeelde eerder al dat het plausibel is dat Israël in strijd met het genocideverdrag handelt.

De rechtszaak in het kort:

• In november 2023 spanden PAX, Oxfam Novib en The Rights Forum een rechtszaak aan tegen de Nederlandse staat om de export van onderdelen van F-35 gevechtsvliegtuigen naar Israël te stoppen wegens het risico om bij te dragen aan ernstige schendingen van internationaal recht in Gaza.
• Op 12 februari 2024 stelde het gerechtshof in Den Haag de drie partijen in het gelijk en oordeelde dat Nederland inderdaad moet stoppen met het leveren van onderdelen voor de F-35 aan Israël.
• De Nederlandse regering besloot in cassatie te gaan, die a.s. 6 september dient voor de Hoge Raad. Dit is de finale en bindende uitspraak in deze zaak.