Code rood voor het primair onderwijs

Scholen in het primair onderwijs verschillen te veel van kwaliteit waardoor talenten van leerlingen onbenut blijven. Dat constateert de Inspectie van het Onderwijs in de nieuwste Staat van het Onderwijs. De PO-Raad en andere onderwijsorganisaties zijn bezorgd maar niet verrast over de resultaten, want het onderwijs staat onder hoge druk en wordt al jaren financieel in de steek gelaten.

Scholen in het primair onderwijs verschillen te veel in kwaliteit. Talenten van leerlingen blijven zo onbenut waardoor kansenongelijkheid blijft bestaan. Daarnaast gaan prestaties van leerlingen op taal, rekenen en cultuur achteruit. Dat constateert de Inspectie van het Onderwijs in de nieuwste Staat van het Onderwijs.

Zelfs bij een gelijke populatie presteren scholen heel divers, stelt de inspectie. Ze wijt dat vooral aan de kwaliteit van leraren en schoolleiders: Op goede scholen zijn sterke schoolleiders, worden leerlingen actief bij de les betrokken, krijgen zij duidelijke uitleg en is sprake van een taakgerichte werksfeer. ‘Ook een leerlingvolgsysteem, planmatige leerlingenzorg en extra stof voor leerlingen met een (taal) achterstand dragen bij aan betere prestaties’, schrijft de inspectie.

De PO-Raad is erg bezorgd over deze ontwikkelingen, maar kijkt er niet van op. Het primair onderwijs staat al jaren ernstig onder druk. Door een tekort aan bekostiging hebben scholen op ondersteunend personeel en expertise moeten bezuinigen, waardoor het beroep van leerkrachten zwaarder is geworden. Ook broodnodige investeringen in moderne leermaterialen, lesmethoden en schoolgebouwen konden niet worden gedaan. Maatschappelijke druk zorgt bovendien voor een overladenheid van het onderwijsprogramma. De PO-Raad waarschuwt daarbij dat de problemen alleen nog maar schrijnender dreigen te worden door het aanstormende lerarentekort: vierduizend fulltime leraren in 2020; tienduizend in 2025.

Wat er nodig is om het tij te keren

,,Deze resultaten laten zien hoe belangrijk het is dat het nieuwe kabinet in het primair onderwijs investeert. Het is nu of nooit, want het onderwijs wordt niet vanzelf beter’’, zegt Rinda den Besten, voorzitter van de PO-Raad. ,,Het is de afgelopen jaren te veel aan zijn lot overgelaten. Ieder kind verdient het beste onderwijs.’’

De PO-Raad pleit dan ook al tijden voor een toereikende bekostiging. (zie kader 1). Het primair onderwijs heeft nu veel meer kosten dan inkomsten. Scholen worden alleen al voor onderhoud van schoolgebouwen en lesmaterialen en het wegwerken van onderwijsachterstanden geconfronteerd met een tekort van bijna een half miljard euro.

De MBO Raad ondersteunt de oproep. Van een slechte start op de basisschool, ondervindt een kind zijn verdere schoolloopbaan en leven gevolgen, stelt voorzitter Ton Heerts. ,,Het primair onderwijs is de basis. Als we daar niet nu grondig in investeren, kunnen kinderen niet maximaal hun talenten ontwikkelen. Het is code rood voor het primair onderwijs, en we moeten er alles aan doen om daar snel groen van te maken.’’

Ook een hoger lerarensalaris is van groot belang voor goed onderwijs, vindt de PO-Raad. Dat maakt het vak aantrekkelijker voor zittende en nieuwe leerkrachten. Met PO in actie en vakbonden ondertekenden zij hiertoe eind maart een manifest. Ook de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, onderschrijft deze oproep, De VO-raad ziet een betere beloning van leraren in het po als een investering in de kwaliteit van het onderwijs.

Om ervoor te zorgen dat kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen en gelijke kansen krijgen, verdienen alle kinderen gratis toegang tot een voorschoolse voorziening, vindt de PO-Raad daarnaast. Ook de inspectie bevestigt in haar rapport dat voorschoolse voorzieningen lonen.

De PO-Raad roept scholen op om ook ín de school met elkaar het gesprek aan te gaan over de aanbevelingen van de inspectie en hoe het eigen onderwijs beter kan. Visitaties, waarbij scholen, besturen en leerkrachten bij elkaar kijken en van elkaar leren, zijn hierbij van wezenlijk belang.

Speciaal (basisonderwijs) onderwijs doet het goed

De PO-Raad benadrukt dat ze trots is op alle scholen die zich ondanks alle problemen niet uit het veld laten slaan. ,,Duizenden leerkrachten, schoolleiders en bestuurders werken dagelijks keihard aan goed onderwijs voor alle leerlingen’’, aldus Den Besten. Speciale complimenten gaan uit naar scholen in het speciaal (basis)onderwijs. Zij doen het stabiel goed, bevestigt de inspectie.