Waterschappen wekken meer energie op, maar bereiken energieneutraliteit later

De waterschappen boeken vooruitgang in hun duurzame energieproductie, reductie van C02 en verduurzaming. Onder meer door netcongestie wordt de ambitie om energieneutraal te worden wel later bereikt dan verwacht. Het energieverbruik steeg in 2023, met name door de noodzaak om te malen bij hevige regenval. 

Dat blijkt uit de ‘Klimaatmonitor Waterschappen’, die vandaag verschijnt.  Het rapport geeft inzicht in de voortgang van de ambities van de waterschappen op het gebied van energie, klimaat en duurzaamheid. 

Meer energie nodig

Erik den Hertog, bestuurslid Unie van Waterschappen: “We wekken als waterschappen steeds meer eigen duurzame energie op, waaronder biogas op de rioolwaterzuiveringen. Maar we hebben ook meer energie nodig, in 2023 bijvoorbeeld voor het wegpompen van water bij de periodes van extreme regenval.” 

Vertraging

Er zijn steeds meer ontwikkelingen die de realisatie van klimaatambities beïnvloeden. Denk aan netcongestie, striktere waterkwaliteitseisen, stijgende kosten en politieke discussies in de regio over bijvoorbeeld locaties voor zon- en windenergieprojecten. Den Hertog: “Nieuwe energieprojecten lopen daardoor vertraging op. Waterschappen gaan het doel van energieneutraliteit sowieso halen, maar waarschijnlijk wel iets later dan de huidige ambitie van 2025.” 

Projecten op de kaart

In de Klimaatmonitor staan kaarten, die laten zien waar waterschappen in Nederland al aquathermie- en zon-op-waterprojecten hebben gerealiseerd. En waar elektriciteit wordt opgewekt en teruggeleverd. 

Klimaatneutraal

De uiteindelijke ambitie van de waterschappen is om in 2035 klimaatneutraal te zijn. Ook willen de waterschappen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap een vermindering van 50% in het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. 

Belangrijkste cijfers uit de Klimaatmonitor over 2023:

Opwekking duurzame energie

•    Stijging eigen opwekking van duurzame energie met 343 TJ (8,2%) tot 4.505 TJ (met name door nieuwe windturbines). 

•    Biogas uit rioolwaterslib blijft de grootste bron van duurzame energie, met 66% van de eigen opwekking. In totaal is 33 miljoen m³ biogas opgewaardeerd tot 22,5 miljoen m³ groen gas. 

Emissies en energieverbruik

•    De waterschappen hebben CO2-emissies verlaagd, zowel voor scope 1 (eigen activiteiten) als scope 2 (indirecte emissies voor energie die is ingekocht). De totale CO2-uitstoot verminderde met ruim 14% tot 684 kton. Hiermee zijn de waterschappen op weg naar klimaatneutraliteit.

•    Scope 2-emissies daalden met 56%, met name doordat waterschappen meer Nederlandse groen stroom zijn gaan inkopen in plaats van Europese groene stroom.

•    Stijging totale energieverbruik met bijna 8%, grotendeels door het intensievere gebruik van gemalen vanwege de vele neerslag. 

•    Waterschappen zetten ook steeds meer in op het verminderen van broeikasgassen zoals lachgas en methaan. 

Duurzaam opdrachtgeverschap en circulariteit

•    De waterschappen verbeteren hun inzicht in de milieu-impact van ingekochte grondstoffen. Driekwart van de waterschappen heeft een nulmeting uitgevoerd om inzicht te krijgen in hun materiaalgebruik en een kwart monitort op circulariteit. 

•    De CO2-Prestatieladder is een belangrijke tool geworden om duurzaamheid te structureren, met 12 gecertificeerde waterschappen en nog vijf in de planning.

•    Er zijn verdere stappen gezet in CO2-beprijzing, met elf waterschappen die dit intern toepassen en twee die het gebruiken in aanbestedingen.

•    Er is steeds meer aandacht voor biodiversiteit; zes waterschappen nemen biodiversiteit en natuur inclusief bouwen structureel mee in bouwprojecten.

Vervoer en mobiliteit

•    Na de tijdelijke verlaging in de coronapandemie is in 2023 het zakelijk verkeer met personenauto’s weer op het niveau van 2019. 

•    Woon-werkverkeer met een privéauto is in 2023 terug naar 65% van het pre-coronaniveau. 

•    Het brandstofverbruik van het eigen wagenpark van waterschappen daalde in 2023 met 11% en de daaraan verbonden CO2-uitstoot verminderde met 16%, dankzij vergroening van het wagenpark. 

•    Het aantal elektrische auto's steeg met 56%, met als resultaat een jaarlijkse besparing van 500 tot 1000 ton CO2.