De Utrechtse Klimaataanpak zet koers naar ‘netto nul’ uitstoot

De Utrechtse Klimaataanpak: Naar Netto Nul beschrijft hoe de provincie Utrecht de uitstoot van broeikasgassen kan verminderen. De doelstelling is een reductie van 55% broeikasgassen in 2030 en uiteindelijk geen uitstoot in 2050. Dit is haalbaar door als provincie meer te gaan sturen op de uitstoot in de regio; inzichtelijk maken waar winst te halen valt en meer regie te nemen op beleidsthema’s om CO2 te reduceren. Hiermee is de provincie Utrecht de eerste die op deze wijze het klimaatbeleid vormgeeft.   

Met het ondertekenen van het klimaatakkoord in 2019 heeft de provincie Utrecht toegezegd zich in te spannen om de klimaatdoelen te halen. Provinciale Staten hebben met twee moties gevraagd om meer coördinatie en versnelling van het provinciale klimaatbeleid. Wat de urgentie verder verzwaard is dat zowel de nationale als internationale ambities zijn aangescherpt: van 49 procent naar 55 procent reductie van de broeikasgassen in 2030. Het lijkt er namelijk op dat de opwarming van de aarde sneller verloopt dan eerder is berekend. Wat kunnen we doen om klimaatverandering tegen te gaan? Die vraag is steeds belangrijker.  

Aan de klimaattafels

Het Rijk heeft afspraken om aan het klimaatakkoord te voldoen per klimaattafel gecategoriseerd, deze vormen de basis voor landelijk klimaatbeleid. De klimaattafels zijn: Elektriciteit, Gebouwde omgeving, Industrie, Mobiliteit en Landbouw & landgebruik. De provincie Utrecht heeft deze tafels over genomen voor het eigen klimaatbeleid en er een extra tafel aan toegevoegd: de provincie als voorbeeld.  

De klimaattafels geven een overzicht van activiteiten binnen een thema. Dus als voorbeeld: wat gebeurt er op het gebied van mobiliteit? Dit geeft de mogelijkheid om doelstellingen per klimaattafel op te nemen die met andere provincies te vergelijken zijn. Bovendien geven tafels naast het overzicht ook indicaties voor waar nog broeikasgasreductie mogelijk is. Jaarlijks komt er een gesprek tussen de gedeputeerden en worden de reductiedoelstellingen besproken en zo nodig aangescherpt.  

De Utrechtse Klimaataanpak is vernieuwend  

Niet eerder is het provinciale klimaatbeleid op deze manier vormgegeven. De Utrechtse Klimaataanpak is dan ook vernieuwend om meerdere redenen. Ten eerste omdat het per klimaattafel een overzicht geeft voor de hele provincie wat er gebeurt om de broeikasgasuitstoot te verminderen. Ten tweede omdat er per klimaattafel een concreet doel (een zogenaamde indicatieve restemissie) is geformuleerd voor de hele provincie.

De aanpak benoemt concreet wat de maximale hoeveelheid broeikasgas-uitstoot mag zijn voor bijvoorbeeld de industrie in 2030. Daardoor wordt inzichtelijk wat de opgave voor het provinciale grondgebied is. Hierdoor kunnen de overheden (provincie, gemeenten en waterschappen) nog beter samenwerken om de doelstellingen te behalen. De afgelopen jaren zijn al grote stappen gezet, zoals het opwekken van groene stroom in de provincie en verduurzaming van gebouwen. Deze aanpak brengt in kaart hoeveel impact de maatregelen maken.  

Zo stuurt de provincie Utrecht  

De provincie gaat jaarlijks in de begroting aangeven hoe ver we staan met het verminderen van de broeikasgasuitstoot. Dit is terug te zien in de klimaatparagraaf. Een eerste versie van die paragraaf is al aan de begroting voor 2024 toegevoegd. Door deze resultaten op te nemen in de P&C cyclus, wordt duidelijk of we op de goede weg zitten (55 procent broeikasgasreductie in 2030) of dat we nog meer moeten doen. Zo weet niet alleen de provincie, maar ook de gemeenten, waterschappen, ondernemers en bewoners waar ze aan toe zijn. Het geeft een jaarlijkse update van de stand van het klimaatbeleid.   

Gedeputeerde Klimaat Has Bakker: “We onderzoeken daarnaast nieuwe mogelijkheden, zoals CO2-opslag en beprijzing en houden onze rol bij fossiele subsidies tegen het licht. De Utrechtse Klimaataanpak helpt om scherp te blijven op vragen: dragen onze klimaatmaatregelen bij aan de doelen? Hoe kunnen we ondernemers, burgers en andere overheden ondersteunen? Geeft de provincie Utrecht zelf het goede voorbeeld? Terwijl we beleid ontwikkelen en uitvoeren blijven we de effecten ervan monitoren.” 

Samen gaan we het halen

Met de aanpak werkt de provincie Utrecht aan lange termijndoelen in 2030 en 2050. Wel zijn er onvoorspelbare factoren. Denk aan de publieke opinie, politieke koers, economische ontwikkelingen en innovaties. Gedeputeerde Bakker: “We hebben de stip op de horizon en komen nu in beweging. In 2019 is het Klimaatakkoord getekend, nu moeten we ook gaan leveren.” 

Het halen van klimaatdoelen is echter niet de taak van de overheid alleen. De Utrechtse Klimaataanpak richt zich op de domeinen waar de provincie over gaat en geeft overzicht. Een gezonde planeet is een gedeelde verantwoordelijkheid van andere overheden, het bedrijfsleven en burgers.  

Vervolg

Provinciale Staten buigen zich op 26 juni over de Utrechtse Klimaataanpak.