'Droogterecord in maart laat zien dat we ons watersysteem anders moeten inrichten'

Mei 2024 is de natste meimaand ooit gemeten en maart 2025 de droogste maartmaand ooit gemeten. Op 3 april 2025 woedde een grote natuurbrand in Limburg. Dit kenmerkt de huidige situatie in Nederland.

Het klimaat verandert hard en is zo onvoorspelbaar dat we ons als land moeten bewapenen, meer dan vanuit de overheid momenteel gestimuleerd en ondersteund wordt. Doen we dat niet, dan accepteren we dat we vaker last hebben van onder meer wateroverlast, droogte, mislukte oogsten en natuurbranden.

Van afvoeren naar opslaan

Bij regen is onze primaire reactie het water zo snel mogelijk af te voeren. We zouden het water moeten weghalen van de plek waar we er last van hebben en het ergens veilig bergen en vervolgens in de bodem laten infiltreren. Dat vereist een omslag in het denken van de Nederlander die al jarenlang water waar we 'last van hebben' via de grote rivieren de Noordzee in laat stromen.

Wat we eigenlijk willen, is het regenwater vasthouden in het landelijke gebied, zowel in onze natuurgebieden als agrarische gebieden. In droge perioden heeft een agrarische ondernemer dit water nodig op zijn akkers. Met diezelfde gedachte kan het schone regenwater van de daken en verharde oppervlakten in de stad snel naar een veilige opslagplek vloeien en daar in de bodem infiltreren: de stad als spons.

Naast geld en capaciteit in menskracht zijn visie, urgentiegevoel, (gedeeld) eigenaarschap en handelingsperspectief nodig om het (grond)watersysteem de komende decennia om te bouwen tot een veerkrachtig en robuust watersysteem dat past bij ons veranderende klimaat.

Dit staat haaks op de plannen van Den Haag om volgend jaar minder geld voor gemeenten te reserveren, want het 'ravijnjaar 2026' voor gemeenten nadert. Lokale bestuurders zouden nu al de gemeentelijke belastingen moeten verhogen om dit tekort op te vangen. Dit is politiek een impopulaire maatregel, zeker met de gemeenteraadsverkiezingen 2026 in aantocht. Lokale bestuurders moeten straks binnen de beschikbare financiële middelen kiezen tussen het verzorgingshuis openhouden of het (grond)watersysteem veerkrachtig en robuust maken: denk aan waterbeschikbaarheid voor natuurbranden.

We moeten het samen doen

Randvoorwaarde hiervoor is urgentiegevoel en een langjarig gedeeld eigenaarschap; niet alleen van 'Den Haag' tot alle lokale overheden, maar ook van agrarische ondernemers, terreinbeherende organisaties, onderwijsinstellingen en elke individuele inwoner van Nederland.