Verschraling dreigt voor museale sector

Verschraling dreigt voor museale sector

De Museumvereniging roept overheden op musea in staat te stellen te investeren in een duurzame toekomst.

In 2021 hadden musea nog minder bezoeken dan een jaar eerder: het aantal bezoeken daalde van 13,2 naar 11,8 miljoen, tegen 32,6 miljoen in 2019. Het aantal tijdelijke tentoonstellingen nam met een daling van 37% af. Gecombineerd met de noodsteun voor lokale cultuur die niet voldoende ten goede kwam aan musea, maakt dit het voor voornamelijk gemeentelijke musea moeilijker om te kunnen investeren. Verschraling met gevolgen voor de lange termijn dreigt. 

Klik hier voor de Museumcijfers 2021

Door lagere inkomsten is het moeilijker voor musea nieuwe tentoonstellingen en evenementen te organiseren. De prognose voor 2022 is dat musea in het ongunstigste geval 18,2 miljoen bezoeken zullen hebben, en in het gunstigste 23,8 miljoen. Dat is (ruimschoots) een derde lager dan in 2019; in het ongunstigste geval zelfs bijna een halvering. Dat blijkt uit de Museumcijfers 2021, het jaarlijkse onderzoek dat de Museumvereniging hield onder 471 musea en jaarlijks in september publiceert.

Bezuinigingen: veel minder tentoonstellingen

Uit de cijfers blijkt dat musea flink hebben moeten schrappen in hun activiteiten voor het publiek, wat terug te zien is in het aantal tijdelijke tentoonstellingen. Dat nam met 37% af ten opzichte van 2019. De bezuinigingen hebben tot gevolg dat het aanbod verschraalt en daarmee de bezoekers wegblijven met een neerwaartse spiraal tot gevolg. Daarbovenop komen de stijgende kosten voor energie en materialen voor tentoonstellingen, die voor de meeste musea niet meer op te brengen zijn. Als er meer tijdelijke tentoonstellingen zijn, hebben mensen vaker een aanleiding om naar een museum te gaan, en nemen de inkomsten van musea toe. De kosten gaan daarbij voor de baat uit.

Noodsteun kwam zelden van gemeente

De inkomsten uit entreegelden waren 150 miljoen euro lager dan in 2019. Het totaal van eigen inkomsten ging van 536 miljoen euro in 2019 naar 310 miljoen euro in 2021. Die derving aan entreegelden werd opgevangen door een combinatie van noodsteun en door hogere inkomsten uit vooral private fondsen, horeca, en overige activiteiten, zoals evenementen en zaalverhuur.

Het gevolg is in totaal 43% van de musea het jaar met rode cijfers hebben afgesloten. Vooral kleinere musea, gemeentelijke musea en particuliere musea hadden het zwaar. Deze categorieën werden ook in 2020 het hardst getroffen en zijn inmiddels door alle reserves heen.

De meeste noodsteun voor musea kwam van de rijksoverheid: 121 miljoen euro. Dat bestond uit een combinatie van NOW, TVL, en steun specifiek voor cultuur. Gemeenten sprongen bij met 13 miljoen euro, in 2020 was dit 12 miljoen euro. Dit is opvallend, want maar liefst 49% van de musea heeft de gemeente als hoofdfinancier. Bovendien heeft het Rijk in 2020 en 2021 in totaal 410 miljoen euro aan gemeenten overgemaakt, ten behoeve van de lokale cultuur. Die bedragen waren echter niet geoormerkt en zijn dus niet overal voldoende ten goede gekomen aan musea of zijn nog niet uitgekeerd. De Museumvereniging roept daarom alle gemeenten op achter hun musea te gaan staan en ze de steun te geven die ze nodig hebben.

Investeren in een duurzame toekomst

De Museumvereniging roept het kabinet op de extra middelen voor cultuur uit het Regeerakkoord in zetten voor een duurzame toekomst van de sector. Vera Carasso, directeur Museumvereniging “Gelukkig zit creativiteit in het DNA van de sector, want het vraagt veel om te kunnen anticiperen op opeenvolgende moeilijke omstandigheden. Eerst de pandemie, nu inflatie en stijgende lasten. Om toekomstbestendig te worden en toegankelijk te blijven voor het brede publiek, is een gezonde basis noodzakelijk om op te bouwen en die is nu te smal. Er zal bij de overheid geld vrijgemaakt moeten worden om te investeren in duurzaamheid en om aanbod voor nieuw publiek te kunnen ontwikkelen. Als we dat niet doen, lopen we het risico dat veel musea, vooral die door de gemeente gesubsidieerd worden, steeds verder achter de feiten aanlopen, in een neerwaartse spiraal terecht komen en het uiteindelijk niet redden. Deze instellingen bewaren ons erfgoed, vertellen de verhalen van onze samenleving en zorgen daarmee voor de broodnodige verbinding en onderling begrip. Iets dat we juist nu ontzettend hard nodig hebben.”

-EINDE PERSBERICHT-

Over de Museumcijfers

Elk jaar doen de Museumvereniging en het CBS een uitvraag onder musea naar de resultaten van het jaar daarvoor. In de publicatie Museumcijfers 2021 verschijnen de cijfers van de 471 leden van de Museumvereniging. Zij vertegenwoordigen, uitgedrukt in omzet, meer dan 95 procent van de musea in Nederland.

Over de Museumvereniging

Samen met ruim 450 musea versterkt de Museumvereniging als brancheorganisatie het publieke belang van musea. We bouwen gezamenlijk aan een stevig draagvlak voor musea onder publiek en politiek en een sector die kwaliteit levert. Want alleen samen vertellen musea het hele verhaal. Ook is de Museumvereniging uitgever van de Museumkaart, die substantieel bijdraagt aan het verdienvermogen van de sector. De focus ligt steeds weer op een blijvende binding van alle inwoners van ons land met museale collecties. Niemand uitgezonderd.