Gelijke kansen in het begaafdenonderwijs

Internationale samenwerking onderwijs en onderzoek

Bureau Talent en Stichting VOHaaglanden starten, samen met internationale partners, het Erasmus+ project Equity in Gifted Education. Op donderdag 30 november 2023 vindt de aftrap plaats bij de Stichting VO Haaglanden in Den Haag. (Hoog)begaafdheid of cognitief talent wordt slecht herkend bij jongeren uit gezinnen met een migratieachtergrond en/of met een lage sociaaleconomische status. De partners in dit project willen hier verandering in aanbrengen door het signaleren van cognitief talent eerlijker te maken. Daarnaast krijgen cognitief begaafde leerlingen een programma academische taal aangeboden en ontwikkelen de partners een ouderparticipatieprogramma.

De Staat van het Onderwijs 2023 stelt dat er nog steeds grote verschillen in kansen zijn in het voortgezet onderwijs (Inspectie van het Onderwijs, 2023a). Deze verschillen zijn zichtbaar in de slagingspercentages: leerlingen met een migratieachtergrond slagen minder vaak voor het eindexamen, vooral op havo en vwo. En leerlingen met ouders die HBO of WO hebben gevolgd, slagen vaker en met hogere cijfers dan leerlingen van wie de ouders niet zo’n opleiding hebben gedaan (Inspectie van het Onderwijs, 2023b, pp 28 – 30). Ouders die zelf HBO/WO hebben gedaan, zijn vaak zeer betrokken bij het onderwijs van hun kinderen en kopen hulp in als het kind niet zo goed presteert als verwacht. Ook dit is een oorzaak voor kansenongelijkheid in het voortgezet onderwijs (CBS, 2022 in Inspectie van het Onderwijs, 2023a).

Het project Equity in Gifted Education richt zich op drie thema’s:

1) signalering van cognitief talent

2) academische taal

3) ouderparticipatie

Op de scholen die deelnemen aan het project Equity in Gifted Education, hebben veel leerlingen een migratieachtergrond en/of ouders zonder HBO/WO opleiding. De docenten op deze scholen merken dat veel leerlingen, ook als zij cognitief getalenteerd zijn, de juiste academische woordenschat missen om toetsvragen goed te beantwoorden. De leerlingen presteren daardoor niet zo goed als ze zouden kunnen.

In het project wordt onderzocht wat de impact is van het programma academische taal, Woordenboost, dat in een eerder Erasmus+ project (Creating Equal Opportunities at School) is ontwikkeld. Met dit programma willen de partners de kansen van leerlingen om goed te presteren op havo/vwo vergroten, áls de leerlingen hiertoe de capaciteiten hebben. Om dat te meten, wordt in het project gebruik gemaakt van de COVAT (Cognitieve Vaardigheidstest, gebaseerd op het CHC-model van intelligentie) (Magez et al., 2015). Het non-verbale gedeelte van deze test heeft in eerder onderzoek laten zien minder cultureel bevooroordeeld te zijn (Fontaine et al., 2016; Magez, 2017), waardoor leerlingen met bovengemiddelde intellectuele capaciteiten herkend worden, waar dat in andere tests niet het geval zou zijn.

Het derde onderdeel van het project Equity in Gifted Education is het ontwikkelen van een programma voor ouderparticipatie om ouders te betrekken bij de ontwikkeling van de bijzondere cognitieve aanleg van hun kind. Waar ouders zonder migratieachtergrond en/of met een HBO/WO opleiding vaak snel op de stoep van de school staan als hun kind minder goed presteert, is dit bij de ouders van leerlingen uit minder bevoordeelde gezinnen meestal niet het geval. Wat scholen daaraan kunnen doen, onderzoeken we in dit laatste thema. Het helpt kinderen namelijk als hun ouders betrokken zijn bij hun onderwijs. Het ouderparticipatie programma is dan ook bedoeld om de samenwerking tussen ouders en school te verbeteren.

De partners in het project zijn Stichting VOHaaglanden met hun scholen Rijswijks Lyceum/Van Vredenburch College en Maris College. Het PDC Thomas More in Antwerpen is ontwikkelaar van de COVAT en expert op het gebied van signalering van cognitief talent; Heimerer College in Kosovo brengt haar expertise met kwaliteitsmanagement mee; Dublin City University heeft jarenlange ervaring in het bereiken van cognitief begaafde leerlingen uit minder bevoordeelde gezinnen en neemt het voortouw bij het ontwikkelen van het ouderparticipatie programma. Bureau Talent is expert in de ontwikkeling van cognitief talent en heeft het eerdere Erasmus+ project Creating Equal Opportunities at School geïnitieerd en geleid.