'De Kaukasus is het volgende geopolitieke wespennest voor de EU'

Dit is een expertquote van Bob Deen, senior researcher Security & Defence, Instituut Clingendael 

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: Georgische regering schrapt ‘buitenlandse-agentwet’ na nieuwe protesten en Europese afkeuring

Het rommelt in de Zuid-Kaukasus. De Russische invloed is er tanende, mede door de oorlog in Oekraïne. Andere spelers, waaronder de Europese Unie, proberen hun invloed in de regio juist te vergroten. Er liggen inderdaad grote kansen voor de EU, maar er zijn ook de nodige risico’s in dit geopolitieke wespennest. Dat blijkt uit een nieuw Clingendael-rapport.

De Zuid-Kaukasus, een gebied dat een groot gebergte en de landen Georgië, Armenië en Azerbeidzjan beslaat, ligt ingeklemd tussen Europa, Turkije, Rusland en Azië. In maart 2022 vroeg Georgië lidmaatschap van de EU aan. De Europese Commissie oordeelde in juni dat het land de kandidaatstatus kon krijgen als het eerst de nodige stappen nam.

Maar de door de EU gevraagde hervormingen stagneren en opgekropte frustratie onder de bevolking leidde onlangs tot grote straatprotesten. De EU moet zich nu streng maar rechtvaardig blijven opstellen en zich niet laten manipuleren door binnenlandse politieke spelletjes.

De Europese Unie probeert ook te bemiddelen tussen kemphanen Armenië en Azerbeidzjan en stuurde onlangs – tot grote onvrede van Rusland – een waarnemersmissie naar Armenië. De kans op nieuw geweld blijft onverminderd groot.

Vooral de etnisch Armeense bevolking van Nagorno-Karabach, een enclave binnen Azerbeidzjan, bevindt zich in een kwetsbare positie. Daar heeft de EU niet altijd genoeg oog voor. Ook Armenië zelf, dat traditioneel sterk afhankelijk van Rusland is voor zijn veiligheid, is kwetsbaar. De betrekkingen tussen Rusland en Armenië zijn ernstig bekoeld, maar het Kremlin houdt Armenië in een houdgreep waar het zich maar moeilijk aan kan ontworstelen.

Het bouwen van intensievere relaties met Georgië, Armenië en Azerbeidzjan kan niet zonder dat de EU een langetermijnvisie voor de gehele Kaukasus ontwikkelt. Daarin moet de Europese Unie alle belangen rond veiligheid, economie en het geopolitieke krachtenveld zorgvuldig afwegen.