'Minder Russische en meer Europese invloed in de Kaukasus door geopolitieke spanning'

06 APR 2023 11:38 | Clingendael

Dit is een expertquote van Wouter Zweers onderzoekt het uitbreidingsbeleid van de Europese Unie bij Instituut Clingendael

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: Spanningen aan de Armeens-Azerbeidzjaanse grens: ‘Ik zal nooit buigen voor dat tuig’ | ANP

Onrust en geweld laaien op in de Zuidelijke Kaukasus. De spanningen aan de Armeens-Azerbeidzjaanse grens lopen verder op en een sterk gepolariseerd politiek landschap leidt in Georgië tot oproer. Terwijl de Russische invloed in de regio – mede door de Oekraïne-oorlog – afneemt, wil de Europese Unie haar invloed hier juist vergroten. Een nieuw Clingendael-rapport ziet grote kansen voor de EU, maar ook de nodige risico’s in dit geopolitieke wespennest.

De Zuid-Kaukasus, een gebied dat een groot gebergte en de landen Georgië, Armenië en Azerbeidzjan beslaat, ligt ingeklemd tussen Europa, Turkije, Rusland en Azië. De Europese Unie probeert te bemiddelen tussen kemphanen Armenië en Azerbeidzjan en stuurde onlangs – tot grote onvrede van Rusland – een waarnemersmissie naar Armenië, waar Nederland een kleine bijdrage aan levert. De kans op nieuw geweld blijft onverminderd groot.

Vooral de etnisch Armeense bevolking van Nagorno-Karabach, een enclave binnen Azerbeidzjan, bevindt zich in een kwetsbare positie. Daar heeft de EU niet altijd genoeg oog voor. Ook Armenië zelf, dat traditioneel sterk afhankelijk van Rusland is voor zijn veiligheid, is kwetsbaar. De betrekkingen tussen Rusland en Armenië zijn ernstig bekoeld, maar het Kremlin houdt Armenië in een houdgreep waar het zich maar moeilijk aan kan ontworstelen.

De EU heeft onlangs ook een bemiddelende rol ingenomen in het sterk gepolariseerde politieke landschap van Georgië, dat in maart 2022 het lidmaatschap van de EU aanvroeg. De Europese Commissie oordeelde in juni dat het land de kandidaatstatus kon krijgen als het eerst de nodige stappen nam.

Maar de Georgische regering probeerde recentelijk juist ondemocratische wetgeving aan te nemen. Dit leidde tot grote straatprotesten en kritiek van de EU. De Europese Unie moet zich nu streng maar rechtvaardig blijven opstellen en zich niet laten manipuleren door binnenlandse politieke spelletjes.

Het bouwen van intensievere relaties met Armenië, Azerbeidzjan en Georgië kan niet zonder dat de EU een langetermijnvisie voor de gehele Kaukasus ontwikkelt. Daarin moet de Europese Unie alle belangen rond veiligheid, economie en het geopolitieke krachtenveld zorgvuldig afwegen.

Meer binnen de rubriek Politiek en overheid