'Opknippen en opknappen is de manier om zzp-wetsvoorstel VBAR te redden'

Het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) heeft recent scherpe kritiek ontvangen van de Raad van State. Eerder uitten ook Bovib, VNO-NCW en VZN hun zorgen. Toch is staatssecretaris Van Hijum voornemens het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer te sturen. Dit terwijl een fundamentele herziening onvermijdelijk lijkt.

Het VBA-deel van het voorstel biedt onvoldoende duidelijkheid, codificeert slechts bestaande jurisprudentie en geeft geen heldere uitleg over de onderlinge weging van de verschillende elementen. Vooral de degradatie van ondernemerscriteria tot secundaire 'gezichtspunten' stuit op weerstand. Arbeidsrechtdeskundigen waarschuwen dat deze aanpak het belang van onvoldoende meeweegt, wat indruist tegen het Deliveroo-arrest. Tijd om terug te keren naar de tekentafel.

Balans door opknippen

De Raad van State heeft terecht gewezen op tekortkomingen in het wetsvoorstel. Het opsplitsen kan een oplossing zijn. Het R-deel, dat een rechtsvermoeden van werknemerschap introduceert bij tarieven onder 33 euro per uur, richt zich specifiek op de bescherming van kwetsbare werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt. Dit deel geniet brede steun en zou prioriteit moeten krijgen. Door het wetsvoorstel op te knippen, wordt vertraging van noodzakelijke wetgeving voorkomen en kan direct worden gewerkt aan bescherming van zelfstandig ondernemers met lage uurtarieven. Waar wachten we nog op?

Koerswijziging en stip op de horizon  

De Commissie Borstlap gaf in 2020 een stevig advies: de arbeidsmarkt heeft fundamentele hervormingen nodig. Helaas zie ik dit niet terugkomen in het wetsvoorstel VBAR, wat de uitdagingen en knelpunten op de arbeidsmarkt niet gaat oplossen. Nog veel belangrijker vind ik de oproep om te komen tot basiszekerheden voor alle werkenden, ongeacht hun contractvorm. De Raad van State benadrukt dit punt in haar advies en roept op tot het verbeteren van de solidariteit en betaalbaarheid van het sociale stelsel. Een oproep die ik van harte omarm.

De recente brieven aan de Kamer over de onuitvoerbaarheid van wetsvoorstellen, zoals de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen en de WTTA (wet toelatingsstelsel arbeidsmarkt) onderstrepen de dringende noodzaak van eenvoud en uitvoerbaarheid. Een sociaal basisstelsel voor alle werkenden biedt hier een oplossing. Dit stelsel brengt solidariteit terug, vergroot de keuzevrijheid van werkenden en maakt de discussie over schijnzelfstandigheid minder relevant.

De vraag is niet óf de arbeidsmarkt hervorming nodig heeft, maar of de politiek keuzes durft te maken. Het opknippen van de VBAR en het bouwen aan een toekomstbestendig sociaal basisstelsel zijn stappen in de juiste richting. Dit vraagt om politiek leiderschap en een heldere visie op de arbeidsmarkt van morgen.