Dierendag draait vaak om een extra snoepje of speeltje, maar dit jaar vraagt om een andere benadering: een mentale check-in. Mentale gezondheid is een steeds belangrijker thema in onze samenleving. Tenminste, bij mensen. Uit recent onderzoek van huisdierenverzekeraar Figo onder 1600 respondenten blijkt echter dat ook huisdieren hiermee worstelen: meer dan de helft van de honden en katten in Nederland vertoont tekenen van stress of angst. Toch denkt bijna 1 op de 4 huisdiereigenaren nog steeds dat dieren geen mentale problemen kunnen hebben.
Huisdieren maken ons gelukkiger, toch krijgt hun eigen mentale welzijn weinig aandacht
Dat huisdieren een positief effect hebben op mensen is al langer bekend. Uit onderzoek van Figo uit 2024 blijkt dat 90% van de Nederlandse huisdiereigenaren gelooft dat hun dier goed is voor hun mentale gezondheid. 73% zegt zich minder eenzaam te voelen sinds de komst van hun hond of kat en 81% beschouwt hun huisdier als een belangrijke bron van troost. Hondengedragsdeskundige Jeroen Oomen legt uit: “het aaien van een hond zorgt bijvoorbeeld voor vermindering van stress en het verlagen van de bloeddruk en hartslag, doordat het de aanmaak van hormonen zoals dopamine en oxytocine stimuleert. Dit zorgt voor een blij en ontspannen gevoel.”
Maar terwijl dieren veel voor ons betekenen, is er opvallend weinig aandacht voor hoe zij zich zelf voelen. Uit een recent vervolgonderzoek van Figo, uitgevoerd in 2025, blijkt dat meer dan de helft van de baasjes signalen van stress of angst ziet bij hun dier. Toch denkt bijna een kwart van de Nederlandse huisdiereigenaren nog altijd dat mentale klachten bij dieren niet bestaan. Volgens Oomen wordt de emotionele intelligentie van huisdierenover het algemeen onderschat. “Nog steeds wordt er gezegd dat honden niet kunnen denken of geen emoties hebben.”
Hondengedragsdeskundige Arvid van Putten geeft bovendien aan dat het probleem vaak onopgemerkt blijft, juist doordat de signalen moeilijk te herkennen zijn. “Een gestreste hond toont stress niet altijd door te blaffen of te trillen. Vaak zit het juist in subtiele signalen zoals vermijdend gedrag, geeuwen of onrustig slapen. Ook een drukke hond kan stress hebben. Zo zien mensen de ‘zoomies’, voorheen ook wel de ‘gekke vijf minuten’ genoemd, als iets leuks terwijl dit misschien wel een uiting van stress is. Het begint klein en juist daarom is bewust kijken zo belangrijk.”
Verhuisd, gescheiden of gezinsuitbreiding: grote veranderingen raken ook huisdieren
Grote veranderingen in het huishouden kunnen ook hun weerslag hebben op huisdieren, al wordt daar niet vaak bij stilgestaan. Uit het vervolgonderzoek blijkt dat ingrijpende gebeurtenissen zoals een verhuizing, scheiding of verlies van een ander dier invloed kunnen hebben op het gedrag van honden en katten.
Baasjes geven aan dat hun huisdier merkbaar veranderde na een ingrijpende gebeurtenis. “Mijn kat is bang voor vreemden en miauwt veel sinds haar zus is overleden,” vertelt een kattenbaasje. Een hondeneigenaar merkte gedragsverandering na een verhuizing: “Toen we verhuisden naar de stad, werd mijn hond onrustig en vermijdend. Nu loop ik andere routes.”
Volgens Van Putten is dit herkenbaar gedrag. “Als je dier ineens minder speelt, zich terugtrekt of juist hyperactief wordt, is dat vaak geen toeval,” legt hij uit. “Dieren verwerken emoties anders dan mensen. Wat eruitziet als koppigheid of sloomheid, kan in werkelijkheid verdriet of overprikkeling zijn. Juist bij ingrijpende veranderingen is het belangrijk om dit gedrag serieus te nemen. Extra aandacht, vaste routines rust waar mogelijk, kan dan helpen.”
Baasjes bereid te investeren in mentale zorg voor hun huisdieren
De bereidheid om hulp te zoeken voor dieren met mentale klachten groeit. 73% vindt dat er meer aandacht moet komen voor het mentale welzijn van huisdieren, en ruim 65% zou een gedragsdeskundige inschakelen bij stress of afwijkend gedrag. Toch vormen twijfels over het herkennen van signalen en de mogelijke kosten nog vaak een drempel. Slechts een derde van de huisdiereigenaren is goed op de hoogte van de mogelijkheden omtrent een huisdierenverzekering. Het overgrote deel van de Nederlanders weet dus niet goed wat er vergoed kan worden aan zorg voor hun huisdier.
“De meeste baasjes willen het beste voor hun dier, maar weten vaak niet welke zorgmogelijkheden er zijn en wat die kosten,” zegt Paul Kager, woordvoerder van Figo. “Die onwetendheid zorgt ervoor dat behandelingen uitgesteld of overgeslagen worden, terwijl dat ten koste gaat van het welzijn van het dier. Figo heeft daarom standaard een complete dekking, waarin ook mentale behandelingen worden vergoed.”
Volgens Van Putten is het daarbij belangrijk dat baasjes weten waar ze op moeten letten. “Een dier dat zich niet goed voelt, kan dat niet verwoorden,” zegt hij. “Huisdiereigenaren denken bij mentale klachten vaak aan extreem gedrag, maar het begint meestal klein: minder spelen, meer of minder slapen, onrustig zijn of zich terugtrekken. Juist die subtiele signalen zijn vaak het eerste teken dat er iets mis kan zijn - en verdienen meer aandacht.”