'Het door Ryanair gewenste loonoffer is kansloos voor personeel in Nederland'

Dit is een expertquote van Michiel van Haelst van Vestius Advocaten, in het kader van ANP Expert Support. Aanleiding: 'Ryanair chanteert personeel met loonsverlaging' | ANP

Luchtvaartmaatschappij Ryanair zou zijn personeel chanteren met het een loonsverlaging in België, Spanje, Oostenrijk en Frankrijk. De vakbonden in die landen roepen Ryanair op om te beginnen met onderhandelingen in plaats van voorwaarden op te leggen.

Dat het personeel van Ryanair in Nederland de uitkomst van een dergelijk loonconflict niet hoeft te vrezen, blijkt uit de kortgedinguitspraak tussen FNV c.s./V&D B.V. van de rechtbank Amsterdam d.d. 23 februari 2015 (http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBAMS:2015:899). Vroom & Dreesman stond aan de vooravond van haar faillissement en bij wijze van laatste strohalm voerde zij eenzijdig een loonsverlaging door van circa 6 procent. De vakbonden vorderden in kort geding, met succes, een verbod op deze eenzijdige verlaging van lonen.

V&D had een akkoord gesloten met een consortium van financierende banken, de Belastingdienst en de verhuurders. V&D deed om die reden een oproep aan de werknemers ook hun bijdrage te leveren. Overleg hierover met FNV en CNV haalde tot driemaal toe uiteindelijk niets uit. Bezwaar was echter dat geen der werknemers (vertegenwoordigers) had mogen aanschuiven bij de onderhandelingen die tot het akkoord hadden geleid. De bonden werden dus voor een fait accompli geplaatst en van hen en van de werknemers werd in feite verwacht, zonder voorafgaand overleg, een loonoffer te maken.

De rechter nam weliswaar aan dat zich bij V&D gewijzigde omstandigheden voordeden in de vorm van extreme verliezen. Dit  rechtvaardigde volgens de rechter het uitgangspunt dat V&D trachtte een kostenreductie te realiseren. Vervolgens werd door hem getoetst of het redelijk was dat V&D de verslechtering van arbeidsvoorwaarden aan de werknemers wil opleggen, en of acceptatie van die gewijzigde arbeidsvoorwaarden in redelijkheid van de werknemers kon worden gevergd. Na afweging van de belangen kwam de kantonrechter tot het oordeel dat, ‘indien op grond van het goed werknemerschap werknemers in situaties als de onderhavige akkoord zouden moeten gaan met een loonsverlaging zoals thans voorgesteld, dit op gespannen voet komt te staan met het wettelijk systeem van arbeidsrechtelijke bescherming.’ De afloop van de sage is alom bekend: op 31 december 2015 ging de V&D keten failliet.

Bij een salarisverlaging van zo’n 10 procent - dus meer dan dat V&D voorstelde - zijn werknemers niet gehouden zo’n ingrijpende wijziging tot arbeidsvoorwaarden te aanvaarden. Nimmer is een collectieve loonsverlaging van zo’n 10 procent geaccepteerd.

Michiel van Haelst is partner arbeidsrecht bij Vestius Advocaten.